|
©Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri - TAY Projesi
|
|
|
|
|
|
Babaköy |
|
|
Çizimler için tıklayın...  |
Fotoğraflar için tıklayın...  |
|
Türü:
|
Mezarlık Alanı |
|
Rakım:
|
450 m |
|
Bölge:
|
Marmara |
|
İl:
|
Balıkesir |
|
İlçe:
|
Bigadiç |
|
Köy:
|
Babaköy |
|
Araştırma Yöntemi:
|
Kazı |
|
Dönem:
|
İTÇ II |
|
|
|
  |
|
| Yeri: Balıkesir il merkezinin güney-güneydoğusunda; Bigadiç'in yaklaşık 9-10 km kuzeybatısında; Babaköy'ün 4 km kuzeyinde yer alır. Yortan-Gelembe Mezarlığı'ndan yaklaşık 50 km uzaklıktadır. Kökten mezarlık alanına Babaköy Başpınar adını vermektedir. |
| Konumu ve Çevresel Özellikleri: Büyük ölçüde tahrip edilmiş olan mezarlık alanı; Simav Çayı'na akan Kazandere'nin batısında; Başpınar Mevkii'nde; üçgen biçimli bir platonun üzerindedir. Bu alanın kuzey ve kuzeydoğusu daha geniştir. Mezarlık alanın yaklaşık boyutları olarak 80x35 m ölçüleri verilmektedir. Kazılmayan ve tahrip edilmeyen kesimleri ile birlikte en fazla 150 adet küpün gömülü olduğu yorumlanmaktadır [Özgüç 1948:52]. Ortaya çıkarılan mezarlar iki bölüm halinde sıralanmıştır. Orta kesime küp mezar yerleştirilmemiştir. Bu kesimde yüzeye çıkan kireç taşının kazmasının zor oluşundan dolayı bu şekilde bir düzene gidildiği tahmin edilmektedir. |
| Tarihçe: |
| Araştırma ve Kazı: Babaköy 1936 yılında K. Bittel ve J. Stewart tarafından kurtarma amacıyla kazılmıştır. Ayrıca 1948 yılında K. Kökten tarafından yapılan araştırmalar sırasında kaçak kazılar sonucunda ortaya çıkartılmış beş adet mezar daha incelenmiştir. |
| Tabakalanma: Kazı çalışmaları; Babaköy Mezarlığı'nın İlk Tunç Çağı'na ait olduğunu göstermiştir. K. Kökten; Babaköy Mezarlığı'nın yanında Klasik Dönem'e ait bir mezarlık ile geniş bir alanı kapsayan düz bir yerleşim yerinden söz etmektedir. Bittel ise; İTÇ mezarlığının kuzeydoğu kesiminin; Geç Roma-İlk Bizans Dönemi'nde yine mezarlık alanı olarak kullanıldığını söylemekte ve İTÇ mezarlığının sahiplerinin platonun üst kısmında oturabileceklerine işaret etmektedir. Çevrede ekin olmadığı bir mevsimde; İTÇ düz yerleşiminin aranması gerekmektedir. 1936 yılında kazıdan önce yapılan ön araştırmada; defineciler ve meraklı köylüler tarafından bulunan ve açığa çıkartılan 18 adet küp mezarın çukurları plana işlenmiş ve yerinde kaçak kazılar sırasında kırılmış çanak çömlek parçaları değerlendirilmiştir. Bittel ve Stewart yönetimindeki kazıda ise ancak bir adet tüm küp ortaya çıkarılmıştır. |
| Buluntular: Yontma Taş: K. Kökten tarafından 5 no'lu olarak isimlendirilen mezar içinde çakmaktaşından yapılmış bir yonga alet bulunmuştur. Armağan olarak konduğu zannedilmemektedir. İnsan Kalıntıları ve Mezarlar: Babaköy mezarlığında ele geçen mezarların çoğu küp mezardır. Sadece iki adet taş sanduka/sandık mezar bulunmuştur. Çukura hafif yan yatırılarak konulmuş olan küp mezarların hemen hemen hepsinin ağız kesimi doğuya bakmaktadır. Küp dibi ve iskeletin ayakları batıya dönüktür. Bu küplerin ağızları büyük yassı taşlarla kapatılmış ve ağız kenarlarının dış kısımlarına küçük taşlarla destek dolgu konulmuştur [Özgüç 1948:18]. Mezarlar oldukça sığ gömülmüştür ve çoğunda kapak taşlarının üst kesimleri yüzeye yakın kalmıştır. Mezarlık alanının sürülmesi ile bu kapak taşları ortaya çıkmış ve bu şekilde mezarlık keşfedilmiştir. Küp mezarlar bir veya birden fazla gömüt içerirler. İkili gömütde ikinci gömütün daha sonra konduğu yorumlanmaktadır. Bu da bize küplerin gerektiğinde tekrar açıldıklarını göstermektedir. Bittel; mezar küplerini tutamaklı ve tutamaksız olarak iki tipte toplamaktadır. Hamurları çok kumlu ve kabadır. Dış yüzeyleri koyu kırmızı-kızıl kahverengi renginde astarlanmıştır. Orta derecede pişirilmiş ve özensiz yapılmışlardır. Olasılıkla küpler günlük hayatta kullanılmaktan ziyade; mezar küpü olarak üretilmişlerdir. Erişkin küp mezarlarının boyutları olarak 185 cm yükseklik; 100 cm gövde çapı ve 70-80 cm ağız çapı ölçüleri gösterilmektedir. Bir adet çocuk mezar küpünün ise yüksekliği 90 cm'yi geçmemektedir. Ele geçen iki adet taş sanduka mezar; büyük yassı taşlarla oluşturulmuş ve üzerleri yine benzer ebatta yassı taşlarla kapatılmıştır. Sanduka mezarlar; sırt üstü yatırılmış tekli gömütler içerir. Bulunan iskeletler J.L. Angel tarafından incelenmiştir Gömüt Armağanları: Armağanlar hem mezarın içine hem de dışına konmuştur. Babaköy'de ele geçen çanak çömleğin büyük bir bölümü siyah astarlı ve çok iyi açkılıdır. Form olarak gaga ağızlı testiler; üç ayaklı veya alçak kaideli kaplar (bunların üzerlerine küçük delikli tutamaklar yerleştirilmiştir); kapak formları (bunlar bazen delikli tutamaklıdır); uzun boyunlu; küresel gövdeli çömlekler (gövdelerinin dört tarafına kulplar yerleştirilmiştir) ve kaide biçimli formlar vardır. Bezeme olarak; gaga ağızlı testilerin üzerleri beyaz boya ile boyanmıştır. Diğer kap formlarının gövde ve ağız kesimlerinde çizgi bezeme görülebilmektedir. XIV no'lu mezar içinde; bir ağırşak; boynuz biçimli bir nesne ve üzeri bezemeli bir figürin parçası bulunmuştur. Ayrıca K. Kökten tarafından saptanmış mezarlar içinden yine boynuz biçimli nesne ve ağırşaklar ele geçmiştir. Yortan Kültürü'nün diğer mezarlıklarında çok sayıda maden buluntu olmasına karşıt bu mezarlıkta olmaması ilginçtir. Olasılıkla; var olan maden bulgular defineciler tarafından götürülmüştür. |
| Kalıntılar: |
| Yorum ve tarihleme: Babaköy halkı; mezarlarının soyulmaması ve ölülerinin rahatsız edilmemesi için küplerin ağızlarını sıkıca kapak taşları ile örtmüşlerdir. Buna karşılık olasılıkla mezarların yerlerinin bilinmesi amacıyla işaret bırakmışlardır. Mezar düzeninin düzgün sıralar şeklinde olduğu söylenebilir. Babaköy Mezarlığı; Balıkesir-Manisa bölgelerini içine alan Yortan Kültürü'ne tarihlendirilmektedir. Benzer buluntular (boynuz biçimli nesneler hariç) Ovabayındır ve Yortan-Gelembe mezarlıklarında da ele geçmiştir. K. Bittel; Babaköy Mezarlığı'na ölü gömmenin İTÇ I. evrede başladığı İTÇ II. evrede de devam ettiğini ileri sürmektedir [Bittel 1939:30]. Yortan Kültürü; İTÇ II ve erken İTÇ III'e tarihlendirilmektedir ve Troya I ve II tabakaları ile çağdaş kabul edilmektedir. |
