©Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri - TAY Projesi


Orman Fidanlığı

Çizimler için tıklayın...

maps

Fotoğraflar için tıklayın...

Orman Fidanlığı
Türü:
Düz Yerleşme
Rakım:
820 m
Bölge:
İç Anadolu
İl:
Eskişehir
İlçe:
Merkez
Köy:
Merkez
Araştırma Yöntemi:
Kazı
Dönem:
Son Orta

     


Yeri: Eskişehir il merkezinin 5-6 km kadar güneybatısında; Eşkişehir Belediyesi'ne bağlı Orman Fidanlığı'nın bulunduğu yerdedir. Yerleşme yeri ile 140 m ötesindeki Porsuk Nehri arasından; Eşkişehir-Kütahya karayolu geçmektedir. Bu açıdan ulaşımı çok kolaydır.
Konumu ve Çevresel Özellikleri: Yerleşme; Yukarı Porsuk Vadisi'ni kuzeyden sınırlayan ve Karabayırlar adı verilen alçak tepelerin vadiye bakan yamacında; sivri bir kayalığın batı ve güney eteğindedir. Yerleşme dolgusu; yukardan erozyon ve akıntılarla akarak gelen; güney kesiminde 8-10 m kalınlığa ulaşan; içinde hiçbir kalıntı bulunmayan üst dolgu tarafından kitlenmiştir. Yukarı Porsuk Vadisi'nin Eskişehir Ovası'na birleştiği yerdedir. Yakın çevresi çok verimli tarlalarla kaplıdır. Çevresinde su kaynağının var olup olmadığı bildirilmemektedir. Burada; yerleşmenin olduğu sıralarda; Porsuk Çayı çok yakından akmış olabilir.
Tarihçe:
Araştırma ve Kazı: İlk olarak 1988 yılında; T. Efe tarafından saptanan yerleşme yerinin bulunduğu yerde; üst dolgunun ve kısmen de kültür birikintisinin; toprak çekmek amacıyla taşınması; yerleşmenin tahribatına yol açmıştır. Bu tahribatın uyarılara rağmen devam etmesi üzerine; Eskişehir Arkeoloji Müzesi Müdürlüğü başkanlığında; T. Efe'nin bilimsel danışmanlığı altında; 1992-94 yılları arasında; üç dönem kazılmıştır. Üç yıl boyunca; yaklaşık 320 metrekarelik bir alanda çalışılmıştır.
Tabakalanma: Kazılar sonucunda; alttan başlıyarak romen rakkamları ile gösterilen yedi kat (tabaka) saptanmıştır. Kazı öncesi tahrip edildiği anlaşılan VI. kat ise ancak çok dar bir alanda ortaya çıkartılmıştır. V. ile VI. kat arasında; yerleşmenin kısa bir süre terkedildiği zannedilmekte ve VI. kattan sonra; özellikle çanak çömleklerde bir değişmenin olduğu tespit edilmektedir.
Buluntular: Mimari: Orman Fidanlığı Mevkii'ne ilk yerleşenler köylerini; buradaki doğal teraslar üzerinde kurmuşlardır. Yapı malzemesi olarak seçtikleri malzemenin dayanaksız olması; yamaçtaki yapıların bozulmasına yol açmıştır. II. katta taş temelsiz; III. katta taş temelli; kerpiç duvarlı; bozuk yapılar ile karşılaşılmıştır. IV. katta sığ bir çukur içine oturtulmuş; taş temelli; bir duvarı apsis şekilde yapılmış bir ev bulunmuştur. Bu evin kuzeyinde bir teras duvarı saptanmıştır. VII. katta ise bir ocak; fırın ve bozuk bir temel ortaya çıkartılmıştır. Çanak Çömlek: Çanak çömlek incelemeleri sonucunda; I-V katları ile VI-VII katları arasında farklılıklar olduğu söylenmektedir. Alttan başlayarak; çanak çömlek özellikleri şu şekilde sıralanabilir: I-V kat: Bu katlarda kahverengi; gri ve gri-kahverengi yüzey renklerinde koyu yüzlü mal örnekleri ilk grubu oluşturmaktadır. İnce mal olan bu yapıtların bazıları çizi; yiv; baskı ve sokma bezeme ile süslenmiş ve açkılanmışlardır. Sokma bant bezemeler kap üzerine dikey; verevine veya şevronlar şeklinde yerleştirilmiştir. İkinci mal grubu ise astarlı ve boyalı mal grubudur. Alt katlarda morumsu kırmızı astarlı veya boyalılar vardır. Çizgi bezemeler görülmektedir. Krem veya beyaz astar üzerine kırmızı ve siyah boyalı olanlar ise ikinci grubu teşkil etmektedir. Bunlarda; sarmal bezeme tercih edilmiştir. Astarlı ve boyalı çanak çömleker IV. kattan itibaren azalır. Biçimlerde tabak ve kaseler; dar ağızlı; dışa dönük dudaklı kaplar görülmektedir. VI-VII. kat: Alttakilere nazaran saman katkılı mallar ortaya çıkar. Beyaz boya bezemeli örnekler bulunmuştur. Kap biçimlerinde de önemli değişiklikler vardır. Siyah ağızlı kenarlı; hafif içe dönük dudaklı kaseler; çift mahmuz kulplu küresel gövdeli çömlekler vardır. Kil: Pişmiş topraktan idoller arasında; en alt I. katta; başsız; kolları göğüs ya da karın üzerinde birleştirilmiş; küçük göğüslü kadın heykelcikleri vardır. Diğer idol örnekleri ise IV. kattan gelmektedir. Yontma Taş: Çakmaktaşından yonga aletler bulunmuştur. Dilgi endüstrisi hakimdir. Yan kenarlarında silis parlaklığının oluşu; bunların ot ve ekin biçmede kullanıldıklarını göstermektedir. Sürtme Taş: Öğütme taşları; havan elleri yoğun bir tarım yapıldığının delilleridir. Maden: VII. katta; biri çift spiral başlı süs iğnesi; diğeri delici olan iki bakır bulgu ele geçirilmiştir.
Kalıntılar:
Yorum ve tarihleme: Orman Fidanlığı adlı yerleşme; İç Anadolu Bölgesi'nin kuzeybatı kesimini; Ilıpınar; Fikirtepe; Toptepe üzerinden Balkan Kültürleri'ne bağlayabilecek özellikler göstermesi açısından önemli bir yerdir. Özellikle Eskişehir Ovası'nın tarihöncesi döneminin boşluklarını doldurmuştur. Efe; yerleşmenin I-V. katlarındaki bulguların; Yukarı Porsuk Vadisi'ndeki Asmainler; Asarkaya; Kanlıtaş ve Kes Kaya yerleşmelerinde de var olduğunu işaret etmekte; bu verileri "Porsuk Kültürü" adı altında toplamakta ve Balkanlardaki Vinça Kültürü'nün kökenini Porsuk Kültürü'ne kadar indirmektedir [Efe 1996a:100]. V. kat ile VII. kat arasında; Orman Fidanlığı'nda rastlanmayan çanak çömlek tiplerinin; Kes Kaya'da bulunduğu belirtilmektedir. Kes Kaya bu aradaki boşluğu doldurmaktadır. Yerleşmenin son tabakası olan VII. kat bulguları ise Beycesultan'ın Son Kalkolitik Çağ 1 ve 2. evreleri ve Yazır Höyük malzemesinin bir kısmı ile benzeşmektedir.


Liste'ye