|
©Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri - TAY Projesi
|
|
|
|
|
|
Kyzikos |
|
|
Çizimler için tıklayın...  |
Fotoğraflar için tıklayın...  |
|
Türü:
|
Kent |
|
Rakım:
|
m |
|
Bölge:
|
Marmara |
|
İl:
|
Balıkesir |
|
İlçe:
|
Erdek |
|
Köy:
|
Merkez |
|
Araştırma Yöntemi:
|
Kazı |
|
Dönem:
|
Klasik Arkaik |
|
|
|
  |
|
| Yeri: Balıkesir İli, Erdek İlçesi sınırlarında, Antik Arktonesos (Kapıdağ) yarımadasının Erdek ve Bandırma körfezleri arasındaki bataklığın kuzeyinde yer alır [Yaylalı 1991:171]. |
| Konumu ve Çevresel Özellikleri: Propontis'te önemli bir stratejik konuma sahip Arktonessos'un anakaraya bağladığı kıstağın hemen kuzeyinde yer alan Kyzikos, bugün "Belkıs" ve "Balkız" olarak da anılmaktadır. Kentin yerleşim alanı kuzeyde Dindymos Dağı (Ayı Dağı), Hamamlı ve Belkıs (Yeniköy) köyleri; batıda Erdek Körfezi ve Düzler Köyü, güneyde Erdek-Edincik-Bandırma karayolu; doğuda Aşağıyapıcı Köyü ve Bandırma Körfezi ile sınırlanmıştır [Yaylalı 1991:178]. |
| Tarihçe: |
| Araştırma ve Kazı: Kentteki ilk incelemeler 1431 ve 1444 yıllarında Anconalı Cyriacus tarafından gerçekleştirilmiştir. Kentin ve kentteki yapıların tanımlanması adına 19. yüzyılda Marquardt-Grigoriadir, 20. Yüzyılın başında da R. de Rustafjell, F.W. Hasluck ve A.E. Handerson kentte incelemelerde bulunmuşlardır [http://www.kyzikos.net/kazi-baskani.html, 11.02.2019; 16:48]. Ekrem Akurgal tarafından başlatılan kazılar 1950'li yıllarından sondajlar şeklinde başlamıştır. Reşit Mazhar Ertüzün, 1964 yılında yayımladığı Kapıdağı Yarımadası ve Çevresindeki Adalar adlı kitabında, Kyzikos'un tarihçesine ve buluntularına yer vermiştir. Ancak kitapta demir çağa ait buluntulardan ayrıntılı bahsedilmemiştir. 1989-1996 yılları arasında Abdullah Yaylalı başkanlığında yürütülen kazılarda yalnızca Hadrianus Tapınağı ve çevresinde çalışmalar yapılmıştır. 2006 yılından itibaren Nurettin Koçan tarafından kazılmaya başlanmıştır. |
| Tabakalanma: |
| Buluntular: Mimari: Günümüzde kısmen de olsa izlenebilen kalıntıların başında Kyzikos'u dört yanda çevreleyen sur duvarları gelmektedir. Bazı bölümleri MÖ 4. yüzyıla dek inen bu duvarların ayakta kalanlarının çoğu Roma ve Bizans dönemlerindendir [Yaylalı 1991:179]. Çanak Çömlek: 1957 yılında E. Akurgal tarafından bölgede yapılan sondajlarda Arkaik Dönem seramiği ile geç dönem seramikleri karışık olarak ele geçmiştir. Ancak Arkaik Kyzikos'un deniz seviyesinin altında kalması nedeniyle burada araştırma yapmak imkansızdır [Akurgal 1958:633]. Heykel/Kabartma: Beyaz mermerden yapılmış heykel, 6 cm yüksekliğinde yaklaşık 35 cm uzunluğunda, 23 cm genişliğinde oval bir kaide üzerinde yer alır. 80 cm yüksekliğinde olan heykel MÖ 6. yüzyılın ikinci çeyreğine ait olmalıdır [Koçhan 2002:376-378]. 1957 yılında E. Akurgal tarafından yürütülen kazılarda, Arkaik Dönem'e ait mermer bir columna caelata ve üzerinde dans eden gençlerin betimlendiği bir kabartma ele geçmiştir [Mellink 1959:85]. |
| Kalıntılar: |
| Yorum ve tarihleme: Kent, önceleri buraya yerleşen "Dolionlar" nedeniyle "Dolionis" olarak adlandırılmıştır [Yaylalı 1991:178]. Miletos tarafından 756 yılında kurulmasının ardından, Kimmer saldırısına uğrayıp tahrip olmuş ve daha sonra Megaralılar tarafından 679 yılında tekrar kurulmuştur [Graham 1982:119; Aktüre 2003:212]. MÖ 4. yüzyılda bağımsızlığını ilan etmiştir [Yaylalı 1991:178]. Siyasi yönden güçlü olan kentin sanat alanında da büyük atılımlar yaptığı söylenmektedir. Mimari kalıntıların yanı sıra, buluntulardan anlaşıldığı üzere MÖ 6. yüzyılda heykeltıraşlıkta da önemli eserler ortaya koyulmuştur [Koçhan 2002:376]. Kentte inşa edilen tüm anıtsal yapılar, yakın yöreden çıkarılan değişik renkteki mermerlerle bezenmiştir. Strabon, Kyzikos'ta Anadolu'nun diğer kentleri ile rekabet edebilecek düzeyde üç mimari atölyenin varlığından bahsetmektedir [Başaran 1997:3]. |
