|
©Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri - TAY Projesi
|
|
|
|
|
|
Yassı Höyük |
|
|
Çizimler için tıklayın...  |
Fotoğraflar için tıklayın...  |
|
Türü:
|
Höyük |
|
Rakım:
|
1145 m |
|
Bölge:
|
İç Anadolu |
|
İl:
|
Kırşehir |
|
İlçe:
|
Merkez |
|
Köy:
|
Karahıdır |
|
Araştırma Yöntemi:
|
Kazı |
|
Dönem:
|
|
|
|
|
  |
|
| Yeri: Kırşehir il merkezinin yaklaşık 20 km kuzeybatısında; Karahıdır Köyü'nün güneyinde; Kaman-Kırşehir karayolu üzerindeki; Karahıdır sapağında yolun kuzeydoğusunda yer almaktadır. Kaman Kalehöyük'ün yaklaşık 25 km doğusuna konumlanmaktadır. |
| Konumu ve Çevresel Özellikleri: 12.5 m yüksekliğinde 500 m çapında olduğu; ikinci araştırmada belgelenmiştir. Doğu eteğinden köylüler tarafından toprak çekmek amacıyla açılan çukur izleri mevcuttur. Yayvan olan höyüğün kuzey kesimi tatlı bir eğimle sonlanmaktadır. 2009 yılında kazılar başlarken yapılan ölçümlerde höyüğün doğu-batı istikametinde 625 m, kuzey-güney istikametinde 500 m genişliğinde ve 13 m yüksekliğinde olduğu anlaşılmıştır [Omura 2011:361]. |
| Tarihçe: |
| Araştırma ve Kazı: lk olarak Meriggi tarafından saptanan yerleşme, yıllar sonra Kaman Kalehöyük ekibi tarafından da araştırılmıştır. 2009 yılında Japon Aandolu Arkeoloji Enstitüsü tarafından M. Omura başkanlığında kazılar başlamıştır [Omura 2011:360]. Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından hazırlanmış tescilli arkeolojik sit alanları listesinde yer almaktadır. |
| Tabakalanma: 2009 yılında kazılar başlarken yapılan ölçümlerde dört yapı katı saptanmıştır: 1-2 ve 3. yapı katları Geç Demir Çağı'na, 4. yapı katı ise OTÇ'na aittir [Omura 2011.360]. I. Kat'ta şimdiye kadar 7 yapı katı tespit edilmiştir. Yukardan 6 yapı katının Geç Demir Çağı'na, 7. yapı katının ise Orta veya Erken Demir Çağı'na ait olduğu düşünülmektedir [Omura 2013:314]. Höyüğün ortasında yer alan Area 1'de üç tabaka tespit edilmiştir. I. Kat: Demir Çağı II. Kat: OTÇ III. Kat: İTÇ Kesin olmamakla birlikte I. Kat, Geç DÇ (MÖ 4.-7. yüzyıllar) ve Orta DÇ (MÖ 8.-9. yüzyıllar) olarak ayrılmıştır. İTÇ'ye ait mimari kalıntılarla temsil edilen III. kata ait radyokarbon analizleri MÖ 2260-2135 tarihlerini vermiştir [Omura 2017:343-344]. |
| Buluntular: Mimari: Geç Demir Çağı'na ait üç yapı katından en iyi korunanı 3. yapı katıdır. Taş duvarlar 130 cm genişliğindedir. Binanın güneybatı köşesinde bir fırın vardır. 3. yapı katındaki binanın aşağıdaki daha erken döneme ait yangın toprağı tamamen düzeltilerek yapıldığı anlaşılmaktadır [Omura 2011:361]. 2010 yılı çalışmalarında 2. yapı katına ait bodrumlu binaların, 3. yapı katına ait, büyük binayı hem bozarak, hem de duvarlarını kısmen kullanarak yapılmış oldukları tespit edilmiştir. Bu yıl ortaya çıkarılan R12, R13, R14 2. yapı katına ait odalardır. R12 ve R14 tek odalı bodrumlu binalardır. R13'ün duvarları kaldırıldığında, II. kata ait yanmış toprak tabakası ve taban altında kerpiç bir duvar açığa çıkarılmıştır. 3. yapı katına ait büyük binanın temel kalıntıları açığa çıkarılmıştır. Bu taş temellerin genişlikleri, üstüne örülmüş taş duvarların genişliğinden 20-30 cm fazla olup düşünülen seviyeden daha derine kazılan kanal içine, yukarıdakilerden daha küçük taşlarla özenle örülerek yapılmıştır [Omura 2012:272-274]. 2011 yılı çalışmalarında, 3. yapı katına ait binanın altında oda R24 ve daha altında oda R29, kısmen tespit edildi. Bu iki binanın altında R29 tarafından kısmen kesilen, çok büyük bir çukur olan P34 bulunuyordu. 3. yapı katına ait kalın duvar W57'yi kaldırdıktan sonra, çukur P41 ile bu çukur tarafından kısmen bozulan bodrumlu bina R33 açığa çıkarıldı. R33, II. Kat'ın yangına ait dolgu toprağını kesen, hiç yanmamış bir binadır ve yapı tipinden Demir Çağı'na ait olduğu düşünülmektedir [Omura 2013:314]. 2012 yılında açılan E8/d8 ve e8 plan karelerinde, Geç DÇ'nin son evresine ait taş duvarlar ortaya çıkarılmıştır. Duvarlar, tarımsal faaliyetler nedeniyle oldukça tahrip olduğu için, bina planları takip edilememiştir. R29'un kuzey kısmı taban seviyesine kadar kazılmıştır. Çalışmalar sonucunda, odanın kuzeybatı kesiminde alçak bir seki; güney kenarında ise dört direk deliği bulunmuştur [Omura 2014:418]. 2013 yılında I. Kat kazılarında 3. yapı katına ait mimari kalıntılar ortaya çıkarılmıştır. Yapının sadece büyük duvar temelleri korunagelmiştir. Yapının temelleri, bu kompleksin kapsamlı bir plan üzerine inşa edildiğini göstermektedir. Yapı orta kısımdaki yüksek yerde, merkez binanın taş döşeli koridorları ve diğer binalarla çevrilmiştir. Bu yapı kompleksi plan olarak, Kaman-Kalehöyük IIa katındaki büyük yapı kompleksine benzemektedir. Bu yapıya ait duvarlar ve odalar ortaya çıkarılmıştır. Yapının temel derinliklerinin yer yer farklılık gösterdiği anlaşılmıştır. Bunun yanı sıra plan karelerde taş döşeme parçaları bulunmuştur. Bu parçalar, merkez binayı çevreleyen koridor veya sokağın taş döşemelerine aittir. Taş döşemeli koridor, höyüğün kuzeydoğusunda yer alan ve şehir kapısı olduğu düşünülen yere uzanan yol ile bağlantılıdır. 3. yapı katının üstünde 2. yapı katına ait binalar açığa çıkarılmıştır. Bu binalar iki evrelidir. Eski evredeki binalar, 3. yapı katına ait büyük binanın kısmen bozulması ya da kullanılmasıyla yapılmıştır. Eski evredeki binalar tek odalıdır. Daha sonra bu binalara zayıf duvarlar eklenmiş ve binalar tekrar kullanılmıştır. 2. yapı katındaki binalarda ve bu binaları tahrip eden çukurlarda bulunan siyah renkli, iyi açkılı testi parçaları, Gordion ve Kaman-Kalehöyük'tekilere benzemektedir. Bu parçalar Lidya kültürüne işaret etmektedir. 2013 yılında, I. Kat kazılarında, 10 ve 11. yapı katlarına ait Orta DÇ yapıları ortaya çıkarılmıştır. E8/e8 plan karesindeki çukur P72'de bulunan malzemeler Orta DÇ'ye işaret etmektedir. Bu çukurun altında, çukur tarafından tahrip edilmiş yapılara (R71, R59 ve R65) rastlanmıştır. Bu yapıların duvar temellerinin taş sıraları ve tabanı kısmen korunmuştur. Orta DÇ'ye ait olduğu düşünülen bu yapılar bodrumludur. E8/d8 plan karesinde Ins14 olarak adlandırılan dikdörtgen planlı kerpiç yapının R65 nolu binanın sekileri olduğu anlaşılmıştır. R65 ve çukurlar nedeniyle tahrip olan yapı R59'un duvarlarının iç yüzleri beyaz sıvalıdır. Duvar kenarlarında sekileri olan bodrumlu yapı tipi, Orta DÇ'ye tarihlenen Kaman Kalehöyük IIc katında yaygın olarak görülmektedir [Omura 2015]. 2014 yılında I.1.2. ve I.2.3. yapı katlarında kazılar yapılmıştır. I.1.2. yapı katında; E9/f1 plankaresinde 1. Yapı katına ait duvarların altında, üst üste inşa edilmiş üç yapı açığa çıkartılmıştır. Bunlardan üstteki iki yapının ek duvarları kaldırıldığı zaman R86 ve R87 no'lu odalar görülmüştür. Bu iki odanın 2. yapı katının eski safhaları olduğu düşünülmektedir. R87'de görülen taş döşeme daha eski olan bina-kompleksine ait olsa da bu döşemenin taban altında temel olarak da kullanılmış olabileceği de düşünülmektedir. Batı açmalarda 2. yapı katının geç evresine ait R52'nin, E8/d8-E8/e8 plankareleri arasındaki ara duvarda, tek sıra halinde kerpiçlerle örülen oda duvarının bir bölümü ile yanmış kırmızı oda tabanı tespit edilmiştir. I.2.3. yapı katında; 2014 yılında geniş bir alanı kaplayan E9/f1 plankaresinde 3. yapı katı tespit edilmeye başlanmıştır. Bu yapı katının büyük mimari kalıntılarının üst yapısı korunamamıştır. Fakat büyük ve sağlam duvar temelleri bu yapı-kompleksinin detaylı bir plan üzerinden yapılmış olduğu anlaşılabilmektedir. Ortada bulunan en yüksekteki merkez bina, taş döşeli koridorlar ve diğer binalarla çevrilmiş durumdadır. Bodrumlu R72 yapısının tabanı üzerinde bulunan iki kulplu kap parçasının büyük binanın ve şehrin tarihlendirilmesinde etkili olabileceği düşünülmektedir [Omura 2016:304-305]. 2015 yılında güneybatı köşede yer alan grid E8/d8'de yangın toprağı ve onu kapatan II. kat toprak tabakası görülmüştür. II. kat mimari tabakaları, III. İTÇ yangın tabakasının hemen üstünde korunmuştur. Özellikle E8/d8'de duvarlar bu tabakanın eğimine göre inşa edilmiştir. W256 duvarının doğu tarafında kademeli olarak aşağıya inen kerpiç basamakların merdiven olduğu düşünülmektedir. Doğuda yer alan grid E9/d1'de açığa çıkartılan büyük duvar temelleri ise, höyük şekli oluşturan yangın tabakasının tepesindeki düzlükte inşa edilmiş olan II. kat mimari tabakanın kalıntısıdır. Binanın bir köşesi yuvarlak ve şimdilik iki odalı olduğu tespit edilmiştir. Sıvalı kerpiç duvarlı odalardan birinde yuvarlak ocak ve mutfak kabı, daha küçük olan odanın önünde bir seki bulunmaktadır. İki oda arasındaki duvarda ise alçak bir geçit tespit edilmiştir. Höyük şekli oluşturmuş olan yangın tabakası, yalnız II. kattaki değil I. kattaki mimariyi de etkilemiştir. Özellikle 4. ve 3. yapı katındaki büyük binalarda, ortadaki yükseltide kurulan merkez bina ve kenarındaki eğimde inşa edilmiş olan derin temeller, yüksekliği eşit olmayan bu yerde bir mimari bütünlük oluşturmaktadır. I. kat 3. yapı katında ortadaki yükseltide büyük dikdörtgen binayı merkeze alarak bunu çevreleyen binalar ve surları bir şehir oluşturmaktadır. R24, III. yangın toprağının içinde derin kazılmış, bodrumlu ve tek odalı bir yapıdır. Dış tabanının I. kat 3. yapı katına ait büyük bina tarafından tahrip edildiği düşünülmektedir. Duvarları ise, taş temel üzerine kerpiç olarak inşa edilmiş ve iç yüzeyindeki beyaz sıvası ise korunmuştur [Omura 2017:344-345]. Çanak Çömlek: I, II ve III. yapı katında bulunan çanak çömlek parçaları arasında bir fark yoktur. Çoğu Kaman-Kalehöyük'ün IIa katındakilerle benzeyen Geç Demir Çağı parçalarıdır. Yüzeyde bulunmuş parçalar içinde, Kaman-Kalehöyük IIc döneminde görülen Alişar IV çanak çömleklerine rastlanmıştır [Omura 2011:361]. R12'nin tabanında bulunan Geç Demir Çağı'na ait çanak çömlek parçalarından gri seramikten bir vazo ile tek kulplu bir kap bütünlenmiştir. R13 odasında da DÇ'ye ait çanak çömlek parçaları ele geçirilmiştir [Omura 2012:273]. 2011 yılında R24 ve R29 yapılarında, boyalı ve siyah iyi perdahlı parçalar da dahil olmak üzere, çok sayıda Geç Demir Çağı parçası ele geçmiştir. P34 çukurundan çıkan malzemeler arasında geyik ve konsantrik daire motifli Alişar IV stilinde ve Kaman-Kalehöyük IIc Katı seramiklerine benzeyen parçaların çok olması, bu çukuru Orta Demir Çağı'na tarihlendirmektedir. P41'den çıkan çanak çömlek parçalarının çoğunluğu Kaman-Kalehöyük IIc bazıları ise, Kaman-Kalehöyük IId seramiklerine benzemektedir [Omura 2013:314]. 2012 yılında I. yapı katında bulunan çanak çömlekler, kurşun rengi çanak çömlekler, gri, kırmızı renkli parçalar, iki ya da üç renkli boyalı kaplar, krater ve tabaklardan oluşmaktadır. Bunlar Geç DÇ'ye tarihlenmektedirler. Bunun yanı sıra Orta DÇ'ye ait Alişar IV çanak çömlekleri de bulunmuştur [Omura 2014:419]. 2014 yılı kazılarında, I.2.3. yapı katında bulunan örnekler; çok ince, bej veya deve tüyü renkli hamurdan yapılmış, kırmızımsı sarı astarlı, iyi perdahlı ve iyi pişirilmiştir. İnce ve keskin ağız kenarlı, dışa açılan boyun ile yuvarlak şişkin gövde arası ince kabartma halka bantla belirtilmiştir. Bu kaplar Akhamenid Pers metal kapları ile bağlantılıdır ve benzer örnekleri Anadolu'da Alişar, Boğazköy ve Kayapınar'da görülmektedir [Omura 2016:306]. 2015 yılında R24 duvarları kaldırılırken hiyeroglif yazılı seramik parçası bulunmuştur. Yassı Höyük'te elde edilen hiyeroglif yazılı kurşun parçaları ile birlikte MÖ 8.-9. yüzyılın Orta Demir-Erken Demir Çağı'ndaki kültürün kanıtı olduğu düşünülmektedir. Söz konusu yapının tabanından boyalı seramiklerden kulplu süzgeçli testi, gövde ve dibinde delikler olan iki kulplu kap da bulunmuştur. Bunların benzerleri ise, Gordion Destruction Layer'da bulunmuştur [Omura 2017:346]. Kil: 2015 yılında R24 binasında, bodrumda derin olmayan iki çukura saklanmış toplam 150 adet pişmemiş toprak ağırlık bulunmuştur. Bu ağırlıkların birkaçı değişik formludur ancak çoğunluğu yuvarlak ve ortası deliklidir. Bu tip pişmemiş toprak ağırlıklar Kaman-Kalehöyük'de IId'de de bulunmuştur. Gordion'da ise Erken Frig Dönemi'nde tekstil atölyesi olarak düşünülen binadan dokuma tezgahı kalıntıları da bulunmuş. Fakat, Yassı Höyük R24'ün tabanından çok sayıda ağırşak olmasına rağmen dokuma tezgahı bulunamamıştır. Maden: I. kültür katının 3. yapı katından bronz fibulalar, ok uçları, iğneler ele geçirilmiştir [Omura 2012:274]. 2014 kazılarında I.1.2. yapı katında fibula örneği ele geçirilmiştir. Çukur P183'te bulunan fibulanın iğnesi kaybolmuş haldedir. Kuzey Suriye grubuna giren Pedde'nin C2.1 grubuna benzer olduğu gözlemlenmiştir [Omura 2016:304]. Hayvan Kalıntıları: P8 no'lu çukur içinde köpek iskeleti ele geçirilmiştir [Omura 2012:273]. Bitki Kalıntıları: R22'de kuzey duvarı W45'in önündeki dikdörtgen ocağın kuzeybatı köşesine yakın tabanı üzerinde kömürleşmiş çok sayıda buğday taneleri bulunmuştur [Omura 2017:346]. Diğer: R29'un güney duvarı kaldırılırken, duvar arkasındaki toprakta disk tipi bir mühür bulunmuştur. Hematitten yapılmış mührün iki yüzünde de hiyeroglifle aynı katibin adı yazılmıştır [Omura 2014:419]. |
| Kalıntılar: |
| Yorum ve tarihleme: |
