|
©Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri - TAY Projesi
|
|
|
|
|
|
Niğde - Tepebağları |
|
|
Çizimler için tıklayın...  |
Fotoğraflar için tıklayın...  |
|
Türü:
|
Höyük |
|
Rakım:
|
1285 m |
|
Bölge:
|
İç Anadolu |
|
İl:
|
Niğde |
|
İlçe:
|
Merkez |
|
Köy:
|
Aydınyurt |
|
Araştırma Yöntemi:
|
Kazı |
|
Dönem:
|
Geç Demir Çağı Orta Demir Çağı |
|
|
|
  |
|
| Yeri: Niğde il merkezinin yaklaşık 4 km batısındaki Aydınyurt Köyü'nün (Fertek) yaklaşık olarak 1 km güneydoğusunda; Tepebağ Meydan sokakta; Tepebağ camisinin doğusundadır. Bor-Niğde karayolunun 1.600 m kuzeybatısındadır. |
| Konumu ve Çevresel Özellikleri: Niğde kentinin batısındaki bahçelik ve bağlık alanın içindedir. Uzunluğu 75 m; genişliği 60 m; yüksekliği 28 m'dir. Höyük olasılıkla başka Tepebağları yerleşme yerleri ile karıştırılmaması için tüm arkeolojik yayınlarda Niğde Tepebağları olarak verilmektedir. Melendiz Dağları'nın güneydoğu kısmından doğan dere; Fertek Köyü'nün yanından; höyüğün batısından geçmektedir. |
| Tarihçe: |
| Araştırma ve Kazı: 1962 yılında D.H. French, 1966 yılında ise I.A. Todd tarafından araştırılan höyükte, 1972 yılında N. Özgüç başkanlığında, Kültür Bakanlığı Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğü adına kısa süreli bir kazı yapılmıştır. Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından hazırlanmış tescilli arkeolojik sit alanları listesinde yer almaktadır. |
| Tabakalanma: V. yapı katına erişilmiştir. Bizans, Roma, Hellenistik katlarını takiben Geç Hitit tabakası gelmektedir. N. Özgüç yönetimindeki kazı ve daha önce gerçekleştirilen yüzey araştırmaları sonucunda höyükte Son Neolitik Çağ, Kalkolitik Çağ, İlk Tunç Çağı, Orta ve Son Tunç Çağı, Demir Çağı ve geç dönemlere ait yerleşmelerin var olduğu anlaşılmıştır. Buna karşın Özgüç'ün yönettiği kazıda, üstte Hellenistik ve Ortaçağ'a ait üç tabaka bulunmuştur. |
| Buluntular: Mimari: Hellenistik Dönem'de höyüğe yerleşenler, MÖ 1. binyılın ilk yarısına ait tabakaları iyice tesviye ederek kendi yapılarını inşa etmiştir. Bu nedenle Tepebağları Demir Çağı tabakalarında, kale haricinde mimari plan elde edilememiştir. 1976 yılı çalışmaları sonucunda yerleşmenin bir sur ile çevrili olduğu ortaya çıkmıştır. İri blok taşların düzeltilmeden, kiklopik tarzda birbirlerine alıştırılması suretiyle inşa edilen sur, iki sıra halindedir ve zirveden 12-16 m aşağıdaki bir hizada höyüğü çepe çevre sarmaktadır. İki beden duvarı şeklindeki bu iri blok taşlar, arazinin şekline göre köşeler yaparak çevrilmiştir. Surun açılışı sırasında sadece Demir Çağı çanak çömlek parçaları ele geçmiştir. Çanak Çömlek: IV. yapı katındaki Demir Çağı seramiği -aynı zamanda geç safhanındır- üç gruba ayrılmıştır. Birinci grupta yerel boz renkte olanlar, ikincide gri ve siyah seramik ve üçüncü grupta tek renk boya ile bezenmiş seramik vardır. Birinci grupta yer alan tek renkli kırmızı-boz bir astara sahip çanak çömlek, kalın cidarlıdır. Hamurlarına iri kum taneleri karıştırılmıştır. Ağız kenarları daima kalınca bir kavisle içe veya dışa dönüktür. Keskin profilli kaplara rastlanmamıştır. İkinci gruptaki gri ve siyah seramiğin sayısı bir hayli fazladır. Cara gibi parlak perdahlı, keskin profilli, madeni kap taklidi olanların yanında, çok iri, ağız kenarlarının içi yivli vazo parçaları da bulunmuştur. Höyükte araştırılan alana oranla ele geçen siyah astarlı ve perdahlı seramiğin miktarı fazladır. İnce cidarlı olanların hamuru çok iyi elenmiştir ve gözeneksizdir. Kalın cidarlıların hamuru ise gözenekli ve kum katkılıdır. Bu tür kapların astarlarında ve hamurlarında mika zerrecikleri görülmektedir. Boya ile nakışlı üçüncü grup seramikte çoğunluk, birden fazla renk ile bezeli kaplardadır. Desenler genel olarak siyah, koyu kahve ve kırmızı ile yapılmıştır. Kabın esas astarına ek olarak, sadece bir kısma sürülen ikinci bir açık renk astarlı panelin kapladığı alan veya çevresi, birden fazla renk ve geometrik şekillerle bezenmiştir. Rezerve teknik sıkça görülür. Bunların yanında tek renkle bezeli kap parçaları eski safhanın devamı olarak görülmektedir. Geç dönem kaplarında astarın kuvvetli, perdahın da parlak oluşu, renklere canlılık kazandırmaktadır. Ele geçen bir rhyton başı ve balık motifi ile bezeli çömlek, tabakanın özgün öğelerini taşımaktadır. Bu yapı katındaki kaplar üzerine çizilen hayvan desenleri doğal ve gerçeğe daha yakın tarzda belirlenmiştir. Ağız kısmının içinde uzun boyunlu kuş tasviri bulunan gaga ağızlı bir maşrapaya ait olan parça üniktir. V. tabaka 1976 kazısında erişilebilen en alt seviyedir. Bu yapı katında Demir Çağı'nın eski grubuna ait olan seramikler vardır. Yerel, kırmızı-boz kaba çanak çömlek bu katta daha boldur. Yöresel olan bu seramiğin, aynı bölgede bulunan MÖ 2. binyıl seramiğinden geliştiği düşünülmüştür. V. tabakanın gri ve siyah seramiği IV. tabakaya oranla daha azdır ve cidarları kalıncadır. Keskin profilliler yoktur. Üçüncü gruptaki boya ile nakışlı olanlar, istisnasız tek renkle bezelidir. Kap parçaları geç safhanınkilere oranla biraz daha kalındır. Üzerlerinde ikinci bir astara hiç rastlanmaz. Hayvan motifleri ile bezeli olanlar da vardır ve hayvan desenleri şematize edilerek çizilmiştir. Bu yapı katı ile MÖ 8. yüzyıla erişilmektedir. |
| Kalıntılar: |
| Yorum ve tarihleme: |
