|
©Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri - TAY Projesi
|
|
|
|
|
|
Deve Höyük I Mezarlığı |
|
|
Çizimler için tıklayın...  |
Fotoğraflar için tıklayın...  |
|
Türü:
|
Mezarlık Alanı |
|
Rakım:
|
m |
|
Bölge:
|
Güneydoğu Anadolu |
|
İl:
|
Gaziantep |
|
İlçe:
|
Karkamış |
|
Köy:
|
Devehöyük |
|
Araştırma Yöntemi:
|
Kazı |
|
Dönem:
|
|
|
|
|
  |
|
| Yeri: Deve Höyük, Gaziantep il sınırları içinde, Fırat'ın Sayur kolunun aktığı vadide, Kargamış yakınlarında yer alır [Moorey 1980:1]. |
| Konumu ve Çevresel Özellikleri: Kargamış ve Tel Ahmar'daki iki önemli Fırat'ı geçiş noktasına olan yakınlığı nedeniyle önemli bir stratejik konuma sahiptir. Deve Höyük, MÖ 7. yüzyılın son onluğunda yaşanan Yeni Babil zaptında büyük bir tahribat yaşar ve daha sonraki Akhamenid Dönemi'nde yerleşme görmez [Moorey 1980:10]. |
| Tarihçe: |
| Araştırma ve Kazı: Deve Höyük I, kremasyon gömülerden oluşan bir mezarlık alanıdır ve Deve Höyük'ün kuzeydoğusunda yer alan inhumasyon mezarlığından (Deve Höyük II) daha erkene aittir [Moorey 1980:5]. Deve Höyük Mezarlık kazıları, 1913 yılında T.E. Lawrence ve C.L. Woolley tarafından British Museum adına gerçekleştirilmiştir. Kazılarda ele geçen eserlerin çoğunluğu, ağırlıklı olarak MÖ 5. yüzyıla tarihlendirilen bir inhumasyon mezarlığa (Deve Höyük II) aittir. 1913'de İngiltere'ye getirilen eserler, Ashmolean, Oxford, British, Fitzwilliam ve Cambridge müzelerinin yanı sıra Merseyside County Müzesi ile Berlin'de bir müze arasında bölünmüşlerdir [Moorey 1980:ii]. |
| Tabakalanma: Deve Höyük I Mezarlığı, Geç Demir Çağ (III)'e bir başka deyişle, MÖ 750/725-550'ye tarihlendirilirken Deve Höyük II Mezarlığı, Pers Dönemi'ne (MÖ 550-330) aittir. Geç Demir Çağı Kargamış Bölgesi'nde, MÖ 8. yüzyılın son çeyreğinde, Assur kralı Sargon II'nin seferleriyle başlayan Yeni Assur ve Yeni Babil hegemonyasıyla temsil edilmektedir [Moorey 1980, 4]. |
| Buluntular: Çanak Çömlek: Deve Höyük I çanak çömleği, Kargamış Bölgesi Geç Demir Çağı malzemesini tanıtması dışında başka bir önem taşımaz. Yerel keramiklerin hamur özelliği, Hama mallarından pek farklı değildir. Frig çanak çömleğinin ithal örnekleri ve "Kıbrıs-Fenike" testileri, Geç Demir Çağı'nda Kargamış'ın dış ilişkilerini anlamamızı sağlarlar. Sırlı keramikler ise çanak çömlek repertuarının küçük bir kısmını oluştursa da bölgenin Mezopotamya ile olan ilişkilerinin bir göstergesidir [Moorey 1980:11]. Deve Höyük I urneleri genellikle basit, bezemesiz kaplardır ancak boyalı örnekler de söz konusudur. Urneler, kilden yapılmış bir küçük bir tabak veya bezemeli tunç yapımı bir çanak ile kapatılır; onun üzerine ters yerleştirilmiş çan krater veya çoğunlukla görüldüğü gibi büyük bir pişmiş toprak küvet parçası konurdu. Woolley, kremasyon mezarlıklarındaki kapları, ithal Kıbrıs ve Yunan adalarına ait kaplar; yerel, boyalı çan kraterler; uzun boyunlu, dar ağızlı boyalı urneler, üç ayaklı kaplar ve küçük yonca ağızlı kaplar şeklinde beş gruba ayırmaktadır [Moorey 1980:5]. Mezar: Woolley, Karkamış Bölgesi'ndeki kremasyon mezarlarının MÖ 7. yüzyılın sonunda bölgenin Yeni Babil tarafından fethine kadar kullanım gördüklerini ileri sürmektedir. Bununla beraber, Woolley'in Karkamış'daki kent alanında yapmış olduğu kazı çalışmaları sonuçlarına göre, Karkamış Bölgesi, Hama ve Deve Höyük I kremasyon mezarları, Assur fetihlerinden çok sonrasına ait olmamalıdır. Bir başka deyişle Deve Höyük I mezarlarının çoğunluğu, MÖ 8. yüzyıla, çok azı da MÖ 7. yüzyıla tarihlendirilmektedir [Moorey 1980, 5]. Kremasyon mezarlığından, çift kulplu urne, tabak, çanak, kaideli çanak, testicik, hydria, matara, akıtacaklı çömlek, çömlek, Frig testisi, "Bes" yüzlü testi ve antropomorfik boyunlu testi şeklinde çeşitli formlara sahip kaplar ele geçmiştir [Moorey 1980:12-20]. Maden: Bölgede çağdaş kremasyon gömülerinde metal kaplar ele geçmesine rağmen Deve Höyük'te metal kap örneği yoktur [Moorey 1980:28]. Taş: Çeşitli volkanik taşlar ve steatit, kremasyon mezarlarda ele geçen ve 9. yüzyıl ile 8. yüzyıla ait taş kaplarda kullanılan başlıca malzeme türüdür. Sığ çanak, dairesel tabak ve sürme kutusu formunda taş kaplar ele geçmiştir [Moorey 1980:44-45]. Kemik: Kargamış ve Hama'daki kremasyon mezarlarında da görüldüğü gibi Deve Höyük I gömülerinde kemik yapımı sürme tüpleri ele geçmiştir [Moorey 1980:95-96]. Kil: Küçük buluntular kemiklerle birlikte urne içine atılmıştır. Erkek çocuklarına Kıbrıs tipi atlar veya süvariler, kız çocuklarına ise kil yapımı figürinler veya bebekler bırakılırdı [Moorey 1980:5,100,102]. Mühür: Kremasyon mezarlığında orijini şüpheli, Yeni-Assur stilinde yapılmış, MÖ 9. ve 8. yüzyıllara tarihlenen silindir mühürler; MÖ erken I. binyıla ait Bölgesel Suriye stilinde yapılmış, fayans, steatit ve serpantin silindir mühürler ile MÖ geç 8. yüzyıl ve 7. yüzyıla tarihlenen Babil tarzı bir mühür söz konusudur. |
| Kalıntılar: |
| Yorum ve tarihleme: |
