©Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri - TAY Projesi


Çarkini

Çizimler için tıklayın...

maps

Fotoğraflar için tıklayın...

Çarkini
Türü:
Mağara
Rakım:
300 m
Bölge:
Akdeniz
İl:
Antalya
İlçe:
Merkez
Köy:
Yağca
Araştırma Yöntemi:
Kazı
Dönem:
Çanak Çömlekli

     


Yeri: Antalya il merkezinin kuzeybatısında; Yağca Köyü'nün mahallesi olan Somaklı'nın 1 km kuzeybatısında; Kocaköy Mahallesi'nin 1 km batısında; Karain Mağarası'nın 2 km güney-güneybatısında yer alan doğal mağara. Bulunduğu bölgeye Öküzkaklığı adı verilmektedir.
Konumu ve Çevresel Özellikleri: Karain; Öküzini; Kızılin mağaralarının olduğu Katran Dağı'nın gri renkli Kretase kalkerleri içinde açılmış doğal bir mağara olan Çarkini; yaklaşık denizden 500 m yüksektedir. Ağzı güneybatıya açıktır; günümüzde ağzı kalker blokları ile orijinaline göre kapanmıştır. Katran Dağı'nın traverten düzlüğünden yaklaşık 190 m yukardadır. Doğu-batı yönünde 22 m; kuzey-güney yönünde ise 17 m uzunlukta olduğu bildirilmektedir.
Tarihçe:
Araştırma ve Kazı: Kılıç Kökten; 1957 yılında mağaranın içinde küçük bir deneme açması açmıştır. Kökten'in bu kazısı hakkında ayrıntılı bir bilgi verilmemektedir. Yalçınkaya mağara içindeki kültür dolgusunun büyük kısmının Kökten tarafından kazıldığını söylemektedir [Yalçınkaya 1995a:63]. Mağaranın tabakalanmasının Kökten'e göre şu şekilde olduğu anlaşılmaktadır. En üstte Kalkolitik Çağ; onun altında Neolitik Çağ; en altta da Üst Paleolitik Çağ'a tarihlenen tabakalar gelmektedir. Ana kayaya inilip inilmediği belirtilmemektedir. 1984 yılında ise Işın Yalçınkaya; İlhan Kayan; Angela Minzoni-Deroche ve öğrencilerden oluşan bir ekip tarafından tekrar ziyaret edilmiş; Kökten'in kazısında mağara içinden dışarı çıkartılan toprak elenerek; içinde Kökten tarafından toplanmayan çanak çömlek parçaları ve çakmaktaşı alet ve artıkları tekrar gün ışığına çıkartılmıştır. Yalçınkaya ise bu eleme sonucunda toplanan yontma taş aletlerden çıkarak Epipaleolitik ve Orta Paleolitik Çağ'a ait bulguların mağarada olduğunu tahmin etmektedir. İlerde yapılacak bilimsel kazılar gerçek tabakalanmayı ortaya çıkaracaktır. Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından hazırlanmış tescilli arkeolojik sit alanları listesinde yer almaktadır.
Tabakalanma: Kökten'in kazısı sonucunda ana kayaya inilip inilmediği bildirilmeden üstten başlıyarak: Kalkolitik Çağ; Neolitik Çağ; Üst Paleolitik Çağ tabakalarının tespit edildiği; bir haber niteliğini geçmeyecek şekilde bilim dünyasına tanıtılmıştır. Kazı ve tabakaların özellikleri konusunda bilgi verilmemiştir.
Buluntular: Çanak Çömlek: Neolitik Çağ olarak tanıtılan tabakada; Koyu Yüzlü Açkılı maldan çanak çömlek parçaları ve açık krem rengi boya ile çizgi motifleri yapılmış çanak çömlek parçaları ele geçmiştir [Kökten 1959:12]. Mellaart; bu yerleşim yerinde; Kızılkaya/Bademağacı tipinde çanak çömleklerin var olduğunu ileri sürmektedir [Mellaart 1969:169]. Yalçınkaya; Kayan ve Minzoni-Deroche'un; Kökten'in kazısında toplanan ve mağaranın dışına atılan toprağı yeniden araştırmaları üzerine ele geçen kazı artığı çanak çömlek parçaları konusunda ise bir bilgi verilmemektedir. Yontma Taş: Mağarada ele geçen taş endüstrisi hakkındaki bilgilerimiz yok denecek kadar azdır. ASPRO'da; Mellaart ile yapılan özel bir görüşme sonucunda mikrolitlerin var olduğu söylenmektedir [Hours et al. 1994:93]. Obsidiyen buluntuların da ele geçtiği bildirilmektedir [Renfrew et al. 1966:62].
Kalıntılar:
Yorum ve tarihleme: Antalya yöresinin Neolitik Çağ yerleşme yerleri arasında şüphe ile sayabileceğimiz bir yer olan Çarkini Mağarası'nın malzemesinin yeniden incelenmesi; hatta kazısının tekrarlanması; bu mağara yerleşimi hakkındaki bilgilerimizi kuvvetlendirecektir. Mellaart'a göre mikrolit endüstrisi Öküzini ve Karain'e benzemektedir [Mellaart 1975:93]. ASPRO'da ise bu yerleşme yeri;8/9 evreye; Son Kalkolitik Çağ'a konmaktadır. Çarkini'nde ilerde yapılması planlanan kazılar bu sorunları çözecektir.


Liste'ye