|
©Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri - TAY Projesi
|
|
|
|
|
|
Civelek Mağarası |
|
|
Çizimler için tıklayın...  |
Fotoğraflar için tıklayın...  |
|
Türü:
|
Mağara |
|
Rakım:
|
1230 m |
|
Bölge:
|
İç Anadolu |
|
İl:
|
Nevşehir |
|
İlçe:
|
Gülşehir |
|
Köy:
|
Civelek |
|
Araştırma Yöntemi:
|
Yüzey Araştırması |
|
Dönem:
|
|
|
|
|
  |
|
| Yeri: Nevşehir il merkezinin kuzeyinde; Gülşehir'in kuşuçumu 4.8 km kuzey-kuzeydoğusundaki Civelek Köyü'nün 2.2 km kuzeyinde; Hırka Dağı'nın güney eteklerindedir. Kızılırmak Nehri'nin kuzey yakasında yer alan mağara Gülşehir İlçesi'nden yaklaşık 7 km uzaktadır. |
| Konumu ve Çevresel Özellikleri: Mağara; yöredeki adı Gürlek Tepe olan bir tepedeki su deposunun 600 m kuzeyinde; balık sırtı şeklindeki arazinin doğu yamacının yukarı kesimindedir. 1993 yılında mağaraya; olasılıkla bir baca olan geçitten; aşağıya doğru dik inen 14 m uzunluğundaki bir galeriden ulaşılmıştır. Mağaranın ana yaşam mekanı 22x11 m ölçülerindedir. Tabanında tavandan düşen kalsit kristal kayaç parçaları ve molozlar vardır. Cep şeklinde küçük galeriler mevcuttur. Bu galerilerin bazılarına büyük kayalar yüzünden ulaşılamadığından mağaranın esas girişinin neresi olduğu anlaşılamamıştır. Bu olası giriş belki binlerce yıl önce kapanmıştır. |
| Tarihçe: |
| Araştırma ve Kazı: Mağara; 1974 yılının kış ayında küçük bir delikten çıkan su buharının avcılar tarafından farkedilmesi ile deliğin çevresi avcılar tarafından dinamitle açılarak; bir insanın rahatlıkla girebileceği giriş sağlanmış ve mağaranın içine bu tünelden girilerek; içerdeki tüm kaplar ve bir takım taş eserler toplanarak Nevşehir Müzesi'ne teslim edilmiştir. Eserlerin bu mağaradan geldiğinin öğrenilmesi üzerine; 1993 yılında; Nevşehir Müzesi ile R. Bixio başkanlığında İtalyan Ulusal Doğal Mağara Bilimleri Enstitüsü; ortaklaşa araştırma yapmışlardır. Araştırma küçük bir sondaj niteliğinde gerçekleşmiş ve mağaranın içindeki düşük iri kaya bloklarının arasındaki tüm çanak çömlek parçaları büyük bir dikkatle toplanmıştır. Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından hazırlanmış tescilli arkeolojik sit alanları listesinde yer almaktadır. |
| Tabakalanma: Mağaranın iç kısmında kazı yapılmadığı için tabakalanması bilinmemektedir. |
| Buluntular: Çanak Çömlek: Mağaranın içinden toplanan tüm çanak çömlekler A. Schachner başkanlığındaki bir ekip tarafından ayrıntılı bir şekilde incelenmiş ve bilim dünyasına sunulmuştur [Schachner et al. 1997:9-38]. Bu araştırmada özelliklerine göre dokuz tip mal örneği ele geçmiştir. İnce kum; mika ve saman katkılı kahverenkli hamurlu; kısa boyunlu; ağız kenarından boyuna yuvarlak yassı kulplu; küçük dipli bir çömlek mağaranın kuzeybatı kesiminden; üzerinde siyahımsı kahverengi boya ile yapılmış; boyun kısmında dama; omuz ve gövde üzerinde içi taralı üçgen ve iç içe dörtgenler; kulbun hemen altında stilize keçi motifli boya bezekli bir maşrapa ile tek kulplu bardak biçimli kaplar mağaranın güney ve batısındaki kesimden; taban üzerinden toplanmıştır. Sürtme Taş: Köylüler tarafından getirilen bir taş ağırşak ile bazı taş nesnelerin buradan bulundukları kesindir. Kemik/Boynuz: Bir hayvan femurundan dikkatli bir şekilde kesilerek çıkartılmış parça; delinerek ağırşak olarak kullanılmıştır. |
| Kalıntılar: |
| Yorum ve tarihleme: A. Schachner ve ekibi; bu mağaradan elde edilen çanak çömlek bulguları Son Kalkolitik Çağ'a tarihleme eğilimindedir [Gülyaz 1996:275; Schachner et al. 1997:20-21]. Yakın çevrede henüz tabakalı bir höyük kazısı gerçekleşmediği için; araştırmacılar İç Anadolu Bölgesi'nden Kuzey Anadolu Bölgesi'ne kadar tüm Kalkolitik Çağ yerleşme yerleri ile bağlantı kurmaya çalışmışlardır. Mağaranın ne amaçla kullanıldığı; bir ölü kültü mü; tapınma yeri mi; yoksa bir yerleşim yeri mi olup olmadığı anlaşılamamıştır. |
