|
©Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri - TAY Projesi
|
|
|
|
|
|
Kastabos |
|
|
Çizimler için tıklayın...  |
Fotoğraflar için tıklayın...  |
|
Türü:
|
Kutsal Alan |
|
Rakım:
|
m |
|
Bölge:
|
Ege |
|
İl:
|
Muğla |
|
İlçe:
|
Marmaris |
|
Köy:
|
Hisarönü |
|
Araştırma Yöntemi:
|
Yüzey Araştırması |
|
Dönem:
|
Hellenistik |
|
|
|
  |
|
| Yeri: Muğla İli; Marmaris İlçesi'nin güneybatısında; Hisarönü Köyü'nün güneyinde; Pazarlık olarak adlandırılan düzlükte yer alır [Umar 1999:198]. |
| Konumu ve Çevresel Özellikleri: |
| Tarihçe: |
| Araştırma ve Kazı: 19. yüzyılın sonlarında Spratt'ın ziyaret ettiği kentte 1948-50 yıllarında Fraser ve Bean; 1960'larda ise Cook ve Plommer tarafından yüzey araştırmaları yapılmıştır. |
| Tabakalanma: |
| Buluntular: |
| Kalıntılar: Kutsal Alan; yarı tanrıça olarak bilinen Hemithea'ya adanmıştır. MÖ 4. yüzyılın ikinci yarısına tarihlenir [Kuban-Saner 1997:439]. Tiyatro: Bir yamaca inşa edilmiştir [Kuban-Saner 1997:439]. Tapınak/Kutsal Alan: Peripteros planlı tapınak İon düzenindedir [Kuban-Saner 1997:439]. Stylobat da dahil olmak üzere tüm krepis; orthostatlar ve cella duvarında yerel sert kireçtaşı malzeme kullanılmıştır. Sütunlar ve tüm saçaklık mermerdendir [Cook-Plommer 1966:77]. Derin bir pronaos ve naostan oluşur. Ana cephe doğuya bakar. Kazılarda ele geçen malzemeye göre tapınak cephesini oluşturan unsurlar aşağıdan yukarı doğru üç basamaklı krepis; stylobat; sütun kaideleri üzerinde yükselen İon sütunları; aşitrav; friz ve simadır. Frize ait çok az parça günümüze gelebilmiştir. 2007 yılında W. Held ve ekibi tarafından yapılan yüzey araştırmasında önemli buluntulardan biri muhtemelen ante sütunbaşlığı olarak yorumlanması gereken akanthuslu bir taş blok ve üzerinde köşe akroterinin kaidesi bulunan lotus-palmet frizli bir bloktur. Bu blok, krepis'in kuzeydoğu köşesinde bulunduğu için tapınağın bu köşesine ait olduğu zannedilmektedir. Tapınağın temel ve cella duvarları kaliteli kireçtaşından yapılmıştır. Cella duvarına ait taş blokların çizimlerinin sonucunda, tapınağın muhtemelen hafif bir bombeye sahip olduğu tespit edilmiştir. Çalışmada toplanan çatı kiremitleri arasında Karya Chersonesosu'nda ilk kez Karya dilinde bir örnek olarak tek harfli bir graffito taşıyan bir çatı kiremiti bulunmuştur. Mevcut harf, Yunan alfabesinde yer almamakla birlikte, Euromos, kildara ve Memphis alfabelerindeki N harfidir [Held et al. 2009:214-215]. 2008 yılında yapılan çalışmalarda tapınağın üst yapısı hakkında fikir veren tüm yüksekliğiyle korunmuş olan üç arşitrav parçası bulunmuştur. Bu arşitravların, iki ayrı bloktan yontulmuş oldukları tespit edilmiştir. Üst fascia, İon kymationu ve astragal bir bloktan, alttaki iki fascia ise diğer bir bloktan çıkarılmıştır [Held et al. 2010:218-219]. 2009 yılında da bu alandaki çalışmalara devam edilmiş, tapınağın kuzey teras duvarının uzunluğu 54.30, batı teras duvarınınki ise 33.25 m olduğu tespit edilmiştir. Duvarda değişik evrelere işaret olan eklenti yerlerinin olmadığı belirlenmiştir. Poligonal teknikte inşa edilen duvar kireçtaşı bloklardan örülmüştür. Köşelerde dikdörtgen taşlar kullanılmıştır. Krepis ve toichobat'ta yapılan ölçümlerde tapınağın kuzey, güney ve doğu taraflarında hafif bir eğim ortaya çıkmıştır. Bu sonuç tapınağın mimarisinin Hellenistik Dönem'in en yüksek kaliteli tapınaklara ait özelliklere sahip olduğunu göstermektedir [Held et al 2011:326]. 2010 yılında tapınak terasının doğu ve güney tarafları incelenmiştir. Tapınak terasının kenarından 1.6 m mesafesinde uzanan parapet duvarı kısmen Cook ve Plommer tarafından araştırılmıştır. Kuzeydoğudaki yapı 4 temizlenerek çizilmiştir. Parapet duvarının yapının doğusunda da devam ettiği belirlenmiştir. Terasın doğu tarafında parapet duvarı, "Doğu Yapıları" çevresinde incelenmiştir. Bu yapıların büyüğü, parapet duvarı ile aynı çizgide bulunmaktadır, ancak küçüğü doğuda arkasında kalmaktadır. Ayrıca, büyük yapının duvarı parapet duvarından daha derine inmektedir. Duvarın güneybatı köşesi sonradan yontulmuştur. Dolayısıyla, bu yapının parapet duvarından daha eski bir evreye ait olduğu düşünülmektedir. Temeli kısmen korunan diğer bir yapı, terasın güneydoğu köşesinde bulunmaktadır. Parapet duvarı, güney terasın ortasında bitmektedir. Terasın güneybatı köşesinde ise iki mekanlı bir yapı tespit edilmiştir. Doğu yapıları, parapet duvarın içindeki diğer küçük yapılarda (naiskoslar) farklıdır. Bunlar kaba poligonal duvarlardan oluşmaktadır. Naiskoslar ise en azından tapınağa doğru cephesinde düzgün kesilmiş bloklardan inşaa edilmişlerdir. Büyük Doğu yapısında, üçtane mermer heykel parça ve bir mermer palmet parçası bulunmuştur. Burada ayrıca birer mühürlü amfora kulbu ve çatı kiremidi ele geçmiştir. Yapı 4 ve 7'den üç adet mermer heykel parçası ele geçmiştir. Güneyden tapınak terasına yükselen rampa, doğal kayayı kullanarak ve yontularak, düzgün kesilmiş poligonal bloklarla bir teras duvarı ile sağlamlaştırılmışır. Rampadan gelen anayol, düz devam ederek kutsal kayanın batısındaki sırta tekrar yükselmektedir [Held 2012:187-188]. 2011 yılında çalışmalar tiyatro ve tapınak terasında yoğunlaşmıştır. Kutsal alanda, tapınak terasın güneybatısında antik bir tiyatro bulunmaktadır. Tiyatro, 1959 ve 1960 yıllarında İngiliz arkeolog J. M. Cook und W. H. Plommer tarafından incelenmiş ve Koilon'un güneydoğusunda bir kısım kazılmıştır. Koilon'un doğu-batı yönünde, yaklaşık 29 m'lik bir çapı tesbit edilmiştir. Kuzey ve güneyinde, yan yana dizilmiş teraslar Koilon'un üzerinde kurulmuştur. Dolayısıyla, ziyaretçilerin oturma sıralarından oluşan koilon uzun ve düzensiz bir şekil göstermektedir. Kuzey-güney yönünde ise koilonun uzunluğu 56 m'dir. Tiyatronu sahne binasının batısında, yüzeyde gerçek boyutun iki katı olan dev bir mermer heykel başı bulunmuştur. Güneyde, tapınak terasının hemen altında, aynı boyutta bir mermer heykelin omuz kısmını bulunmuştur. Bu parça, aşağıda kabaca işlenmiş bir eklenti yeri göstermektedir. Dolayısıyla, başka bir malzemeden oluşan bir heykel gövdesine ait olmalıdır. Bu iki heykel parçası birleşmemelerine rağmen, aynı heykele de ait olabilirler. Heykel, akrolith tekniğiyle yapılmıştır. Dev formatı nedeniyle Kastabos'un kült heykeli olmalıdır. Tiyatronun orkestrasındaki taşların arasında ayrıca, aynı şekil ve boyutlarda diğer bir mermer heykelin boynu bulunmuştur. Bu parça, diğer baş ve omuz heykel parçalarıyla birleşmemektedir. Dolayısıyla, kutsal alanda iki tane dev akrolith heykel olmalıdır. Bunlardan birisi, tapınağın içindeki Hemithea kült heykeli olmalıdır: Diğerin yeri ve işlevi tam belli değildir. İkinci heykel, tapınak terasının doğusundaki Naiskos'lardan birisinde kullanılmış olmalıdır [Held 2013:272-273]. |
| Yorum ve tarihleme: |
