|
©Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri - TAY Projesi
|
|
|
|
|
|
Ağaçlı |
|
|
Çizimler için tıklayın...  |
Fotoğraflar için tıklayın...  |
|
Türü:
|
Konaklama / İşlik Yeri |
|
Rakım:
|
20 m |
|
Bölge:
|
Marmara |
|
İl:
|
İstanbul |
|
İlçe:
|
Kemerburgaz |
|
Köy:
|
Ağaçlı |
|
Araştırma Yöntemi:
|
Yüzey Araştırması |
|
Dönem:
|
Çanak Çömlekli |
|
|
|
  |
|
| Yeri: İstanbul il merkezinin (Eminönü) yaklaşık 30 km kuzeybatısında; Karadeniz kıyısında; Kemerburgaz'ın 14 km kuzeybatısında; Çiftealan ile Ağaçlı Köyü arasında; Ağaçlı Deresi; Hayakadın Deresi (Çamaşırdere) ve Karadeniz ile sınırlanan; günümüzde Yedikumlar diye anılan ve yaklaşık olarak 1x1.5 km boyutlarındaki kıyı kumulunda (Olasılıkla Yedikumlar terimi; Karadeniz kıyısında arasında Gümüşdere Kumulu'nun da olduğu kumulların tümüne verilen isimdir [Bıjışkyan 1969:109]). Kodu C 12 / 1. |
| Konumu ve Çevresel Özellikleri: Bu kıyı kumulunun zaman içinde şiddetli rüzgar tesiri ile yer değiştirmesi; altta Pliosen'in sıcak ve nemli bir iklim döneminde oluştuğu zannedilen; daha sert yüzeyli; kırmızı renkte olan eski kum birikintilerinin zaman zaman ortaya çıkmasına yol açmaktadır. Bu sert yüzeyli kumulun üstünde; buluntu yoğunluğundan kamp yeri olduğu anlaşılan şimdilik en az 43 yerin varlığı yapılan araştırmalar neticesinde saptanmıştır. Bu kamp yerleri kumul üzerinde geniş bir alana dağınık bir şekilde yayılmıştır. Yaklaşık 2-3 m boyutlarında olan kamp yerlerinin bazılarında; iri çakıl taşlarının bulunuşu; bu taşların basit kulübe ve çadır direklerinin dayak taşı olarak kullanıldıklarını veya işlik taşları olabileceğini göstermektedir. Gene bu verilerden çıkarak bazı kamp yerlerinin kulübemsi çardak şeklinde olduğu da düşünülmektedir. Günümüzde İstanbul İli'nin ısınma amaçlı yakıt ihtiyacını karşılamak için; kumulun alt kısmında bulunan linyit kömürü yataklarına ulaşılmak maksadıyla; kumul alt üst edilerek günümüzde tanınamayacak şekilde tamamen tahrip edilmiştir. Bu şekilde tespit edilenlerin yanısıra yeni kumulun altında yatan ve gün ışığına çıkmamış olan eski konaklama alanları da beraberce yok edilmiştir. Kumulun güneyindeki bol su kaynaklarına sahip ormanlık bölge ve dereler; burada yaşamaya elverişli doğal bir ortamın oluşumuna yardımcı olmuştur. |
| Tarihçe: |
| Araştırma ve Kazı: İlk defa E. Fondakowsky tarafından tespit edilmiştir. İstanbul Alman Arkeoloji Enstitüsü'nden M.Korfmann'ın; İstanbul Üniversitesi; Edebiyat Fakültesi; Prehistorya Kürsüsü'ne Fondakowsky'nin bulduğu bu yerleşme yerini bildirmesiyle; 1973 yılında B.Howe ve M. Korfmann'ın katılmalarıyla; bu kürsünün öğretim elemanları ve öğrencilerinden oluşan ekiple ilk defa bu alanda sistematik yüzey araştırması gerçekleştirilmiştir. Bu araştırmada toplanan buluntular B. Howe tarafından 1974 yılında incelenmiştir. Daha sonra da gene aynı kürsünün öğretim elemanları zaman zaman kumulda imkanlar nisbetinde yüzey araştırması yapmışlardır. Son yıllarda da (1975 ve 1980) aynı Anabilim Dalı (Kürsü) öğretim üyelerinden M. Özdoğan; Trakya Yüzey Araştırmaları çerçevesi içinde kumulun bozulmayan kısımlarında yüzey araştırmalarına devam etmiştir. |
| Tabakalanma: Kumulun Orta Paleolitik Çağ'dan itibaren; Üst Paleolitik; Epipaleolitik ve belki de Neolitik Çağ'da kamp yeri olarak kullanıldığı saptanmıştır [Harmankaya-Tanındı 1996:Ağaçlı]. |
| Buluntular: Mimari: Ağaçlı kumulunun en yüksek yerinde; 2-3 kulübeden oluşan bu küçük kamp yeri (68 no'lu buluntu yeri); Özdoğan tarafından; bulgularına göre; Neolitik Çağ'ın başına tarihlemektedir [Özdoğan 1986:144]. Bu kulübelerin; dal-örgü tipinde çok basit kulübeler oldukları tahmin edilmektedir. Çanak Çömlek: Ağaçlı'da çok az sayıda çok kumlu; kaba hamurlu; ilk bakışta Fikirtepe mallarına benzeyen; ilkel çanak çömlek parçaları bulunmuştur. Benzerleri Yalova Göztepe'de olan bu mal grubunu tarihlemesine yardımcı olacak tabakalı bir benzerleri olmadığı için; Özdoğan son yayınlarında; bu mal grubunu şimdilik tarihlemekten kaçınmaktadır [Özdoğan 1992:47'deki 16 no'lu dip not] Yontma Taş: Yontma taş örneklerinden yola çıkılarak; Ağaçlı'da; Neolitik Çağ'da da Epipaleolitik gelenkli endüstrinin olasılıkla devam ettiği söylenebilirse de; buluntulara bakarak bu konuda kesin bir ayrım yapılması çok zordur. |
| Kalıntılar: |
| Yorum ve tarihleme: Ağaçlı; Trakya'nın avcı; yoğun toplayıcı ve balıkçı toplulukları için uygun konaklama alanları olabilecek özellikler taşımaktadır. Özellikle Karadeniz'deki balık yoğunluğu; arkadaki ormanlık alan içindeki çeşitli av hayvanları; burasının mevsimlik de olsa oturma yeri olarak seçilmesinde rol oynamıştır. Karadeniz kıyısındaki diğer yerlerde; Neolitik Çağ'a konabilecek çanak çömlek parçalarının bulunması ve Ağaçlı ile bunlar arasında benzerlikler kurulmasına dek; Ağaçlı'yı da ancak şüpheli Neolitik konaklama yerleri arasında sayabiliriz. |
