|
©Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri - TAY Projesi
|
|
|
|
|
|
Yazır Höyük |
|
|
Çizimler için tıklayın...  |
Fotoğraflar için tıklayın...  |
|
Türü:
|
Höyük |
|
Rakım:
|
945 m |
|
Bölge:
|
İç Anadolu |
|
İl:
|
Eskişehir |
|
İlçe:
|
Sivrihisar |
|
Köy:
|
Dutlu |
|
Araştırma Yöntemi:
|
Kazı |
|
Dönem:
|
|
|
|
|
  |
|
| Yeri: Eskişehir il merkezinin güneydoğusunda; Sivrihisar İlçesi'nin doğusunda; Günyüzü Nahiyesi'ne bağlı Dutlu Köyü'nün doğusunda; Çardaközü Köyü'nün 3.6 km güneybatısında yer almaktadır. Yerleşmenin bulunduğu mevkiye Örenbağları denilmektedir. |
| Konumu ve Çevresel Özellikleri: Höyüğün yakınında; kuzeyde Çardak Özü'ne birleşen Yazır Deresi akmaktadır. Dere kotundan yaklaşık 20 m yükseklikte ve bu derenin geçtiği vadideki doğal bir yükselti üzerinde yer alan höyüğün 9 m kalınlığında bir kültür dolgusuna sahip olduğu; çapının ise; çanak çömlek dağılımına göre; 95 m'yi geçmediği bildirilmektedir [Temizer 1960:157]. Oval biçimli olan tepenin etrafı verimli topraklarla çevrilidir. 1955 yılında defineciler tarafından höyüğün orta kısmında büyük bir yarma yapılmıştır. |
| Tarihçe: |
| Araştırma ve Kazı: Bu yarmadan toplanan çanak çömlek parçalarının 1955 yılında Gordion kazı ekibine gösterilmesi üzerine R. Temizer tarafından höyük ziyaret edilmiş ve definecilerin açtıkları yarmadan; tabakalanmaya dikkat edilerek bir kesit toplaması yapılmıştır. |
| Tabakalanma: Temizer; kazı yapmamasına rağmen; en azından kesit okumaya yönelik çalışması ile tepenin en üstünden yarma tabanına kadar tabakalanmayı tespit etmiştir. Buna göre; 0-150 cm arasında taş temel kalıntılarının olduğu gri renkli toprak katmanı olan 1.tabaka; 150-250 cm arasında gene taş temel kalıntıları olan 2. tabaka; 250-400 cm arasında yoğun yangın geçirmiş kalın bir düzlemin olduğu 3. tabaka (bu tabakanın üst kısmında; ev tabanı; altında pitos mezar görülmüştür); Bunun altında ise 400-550 cm arasında; kırmızı renkteki toprak tabakasının bütün kesiti kapladığı belirlenmiştir; Daha alttaki 600-800 cm arasındaki tabakada gri renkli bir toprak tabakası üstünde taş temeller vardır. Defineciler olasılıkla ana toprağa kadar inememiştir. Temizer'in çalışmasında da ana toprağa ulaşılamamıştır. |
| Buluntular: Mimari: Kesitteki taş temel ve kerpiç parçalarının varlığı dışında bir bilgi verilmemektedir. İç Anadolu Bölgesi mimari geleneğindeki yapıların var olduğu sanılmaktadır. Çanak Çömlek: Temizer; kesit toplaması yaparken; yalnız 3. tabaka olarak nitelendirdiği yanık tabakadan malzeme toplamış; buna karşılık köylülerin getirmiş olduğu çanak çömlek parçalarını; yüzey buluntusu olarak gruplandırmaya çalışmıştır. Temizer'in bu analizi sonucunda: 1. grubu el yapımı; ince kum tane katkılı hamurlu; kahverengi; boz veya siyah yüzey renkli astarlı; açkılı mal teşkil etmektedir. Bazılarında kabın iç yüzeyinde boya bezeme görülür. Birbirini kesen düz şeritler en çok kullanılan motiftir. 2. grubu gene elde yapılmış; kum katkılı kaba hamurlu; şarap kırmızısı; kahverengi ve boz yüzey renkli açkılı maldan parçalar belirlemektedir. 3. grubu ise iri kum katkılı; isli kahverengi astarlı; daha kaba örnekler teşkil etmektedir. 1. grubun 3. tabakada; diğer grupların ise üst tabakalarda bulunduğu söylenmektedir. Ele geçen az sayıdaki tam profil veren parça ile Yazır Höyük'ün Kalkolitik Çağ biçimsel çanak çömlek tipolojisini yapmak imkansızdır. Omuz üzerinde yer alan şerit kulplar; düğme çıkıntıları ile şematik hayvan biçimine sokulmuştur. Ayrıca yüksek kaideli kaplar; dar boyunlu hafif omurga gövdeli kaplar da görülmektedir. Çizi bezemeli örnekler içinde; biribirine parelel çizgi gruplarının oluşturduğu ters üçgen dizisi ilgi çekicidir. Diğer: Bol miktarda obsidiyen ve çakmaktaşı yontma taş alet ile kemik aletlerin var olduğu bildirilmekteyse de bunlar hakkında ayrıntılı bilgi yoktur. |
| Kalıntılar: |
| Yorum ve tarihleme: Yazır Höyük bulguları ve tabakalanması; İç Anadolu ile Marmara; Kuzey Anadolu ve dolayısıyla Güneydoğu Avrupa arasındaki ilişkileri açığa çıkarması açısından birçok bilim adamının ilgisini çekmiştir. Büyük Güllücek; Pazarlı; Kayapınar (?); İkizhöyük ile çağdaş olduğu iddia edilmektedir. Parzinger tarafından; 1-2. tabakaları Karanovo VI; Alişar 14 M-12 M; Alacahöyük 14-9. katları ile; 3-4. tabakaları ise Alişar 15 m; Beycesultan Son Kalkolitik Çağ 1; Karanovo V ile çağdaş gösterilmektedir [Parzinger 1993a:lev.9]. Gerçekten höyüğün ana kesitinde; altta; Alacahöyük IV; Büyük Güllücek benzeri çanak çömlek parçalarına rastlanmıştır. Alişar 0-I a tipindeki çanak çömlekler ise daha üstte ele geçmiştir. Temizer; bu yeri İç Anadolu ile Ege Bölgesi Son Kalkolitik Çağ yerleşme yerleri arasında ara istasyon olarak görmektedir. Yazır Höyük; gerçek anlamda kazı yapılmasa da büyük tahribat gören ve bu tahribatla oluşan kesitlerdeki çanak çömlek parçalarının dikkatli bir şekilde toplanması ile tabakalanması çıkartılan ender yerleşme yerlerinden biridir. |
