©Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri - TAY Projesi


Şaraga

Çizimler için tıklayın...

maps

Fotoğraflar için tıklayın...

Şaraga
Türü:
Höyük
Rakım:
520 m
Bölge:
Güneydoğu Anadolu
İl:
Gaziantep
İlçe:
Karkamış
Köy:
Kelekli
Araştırma Yöntemi:
Kazı
Dönem:

     


Yeri: Şaraga; Gaziantep İli; Karkamış İlçesi'ne bağlı Kelekli (Şara)Köyü'nün 800 m kadar kuzeydoğusunda; Fırat Nehri'nin batı kenarında yer almaktadır. Keleklioğlu Köyü'ne Gaziantep-Urfa karayolundan Birecik'te ayrılan ve Fırat'a paralel olarak güneye inen asfalt bir köy yoluyla ulaşılır. Höyük; önemli bir tarihi merkez olan Karkamış'ın 10 km kadar kuzeyindedir. Gre Virike; Akarçay Tepe ve Akarçay Höyük; Şaraga'nın karşısında; nehrin doğu kıyısında kalmaktadır.
Konumu ve Çevresel Özellikleri: Nizip Platosu'nun eteklerinden doğan küçük bir dere; tepenin hemen güneyinden Fırat'a kavuşur. Höyük; kuzeyden güneye 200 m uzunluğunda; doğudan batıya 150 m genişliğinde ve yaklaşık 22 m yüksekliğindedir. Kuzeydoğuda Fırat'ın yaptığı doğal kesit dışında; höyüğün tüm etekleri tarım alanı elde etmek ve yol yapımı için kesilmiştir.
Tarihçe:
Araştırma ve Kazı: Höyük ilk olarak G. Algaze başkanlığındaki ekip tarafından; 1989 yılında saptanmıştır. 1998 yılında OTDÜ TAÇDAM Ilısu ve Karkamış Baraj Gölleri Altında Kalacak Arkeolojik Kültür Varlıklarını Kurtarma Projesi kapsamında Gaziantep Müzesi tarafından yüzey araştırması yapılmıştır. 1999 ve 2000 yıllarında; yine aynı proje kapsamında; K. Sertok (Gaziantep Müzesi) ve F. Kulakoğlu (Ankara Üniversitesi DTCF) başkanlığında kurtarma kazıları gerçekleştirilmiştir. Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından hazırlanmış tescilli arkeolojik sit alanları listesinde yer almaktadır.
Tabakalanma: Yerleşmede Geç Uruk Dönemi; İlk Tunç Çağı; Orta Tunç Çağı; Son Tunç Çağı; Demir Çağı ve Ortaçağ'a tarihlenen tabakalar saptanmıştır. İlk Tunç Çağı'na ait üç; Orta Tunç Çağı'na ait en az iki evre tanımlanmıştır. Orta/Son Tunç Çağları arasındaki geçişi tanımlayan belirgin bir değişim görülmemiştir. Demir Çağı buluntularına yüzey toprağının hemen altında rastlanmıştır. Ortaçağ kültür katmanları ise höyüğün güney açmalarında bulunmaktadır.
Buluntular: Mimari: K sondaj açmasında 150 cm kalınlığındaki katman içerisinde İlk Tunç Çağı'na ait üç yapı evresi tespit edilmiştir. En üstte bulunan evre; kısmen açmanın güney kenarı içinde kalan; doğu-batı doğrultusunda bir duvar ve buna bağlanan kuzey-güney doğrultusunda bir diğer duvarın oluşturduğu iki mekan parçasıyla temsil edilir. Batı kenarında kalan mekanın tabanı yer yer iri çakıllarla kaplanmış ve birkaç defa yenilenmiştir. Kuzeyde bulunan sıvalı tabanlı ocağın büyük bölümü höyüğün yamacındaki erozyon yüzünden yok olmuştur. Bir sonraki evrede kuzey; güney ve doğudan kısmen korunan duvarlarla çevrelenmiş mekanın batı yarısı; açma kenarıyla sınırlıdır. Bu nedenle tabandan daha yüksek yuvarlak biçimli ocağın ancak yarısı ortaya çıkarılabilmiştir. Bu mekanda in situ olarak bir mutfak kabı ve bir erzak kabının alt yarısı bulunmuştur. En erken evre kalın bir taş dolguyla kaplıdır. Farklı irilikteki taşların içinde bulunduğu sıkıştırılmış sert toprak; killi; kerpiçli; kumlu ve küllü çok karışık bir dokuya sahiptir. Bu doku içerisinde; kuzey-güney doğrultusunda birbirine paralel iki temel duvarı ortaya çıkarılmıştır. Açmanın kuzeyinde ise; çocuk mezarı olarak kullanılmış baş aşağı çevrili bir çömlek bulunmuştur. Orta Tunç Çağı anıtsal yapısıyla karşılaştırıldığında; İlk Tunç Çağı yapılarının basit; günlük konut özelliğinde olduğu görülmüştür [Sertok-Kulakoğlu 2001:456]. Çanak Çömlek: Şaraga İlk Tunç Çağı çanak çömleği; Kuzey Suriye'de; özellikle Orta Fırat Havzası'ndaki birçok merkezden bilinen ve İlk Tunç Çağı ortasında ortaya çıkan seri üretim (mass production) ürünü kaplardır. Bu kaplar; hızlı çark yapımı; çok iyi pişmiş; ince/çok ince cidarlı; çok ince tanecikli dokulu ve kaliteli hamurludur. Üçayaklı kaplara ait silindirik ayak örnekleri de az sayıda ele geçmiştir. Dışa bombelendirilmiş ağız kenarlı; dışa eğimli ağızlı; daha irice çömlekler içinde çoğunluğu oluşturan yalın yüzlü mallar yanında; hızlı çarktan yararlanılarak zenginleştirilmiş; yatay dalgalı ya da yivli; çizgisel perdahlı; kırmızı bantlı yüzlü mallar ile gri-kahverengi; iri tanecikli hamurlu mutfak kapları ayrı iki grup oluşturur. Bu mutfak kapları arasında bulunan ağız kenarında üçgen biçimli tutamak kulplu kapların dış yüzeyleri hafifçe perdahlanmıştır [Sertok-Kulakoğlu 2001:456;457]. Kil: Pişmiş toprak küçük boğa figürinleri ele geçmiştir. Yontma Taş: Çakmaktaşı bıçaklar (Cananian blade) tipik küçük buluntular arasındadır.
Kalıntılar:
Yorum ve tarihleme: Bölgenin kültür tarihi açısından önemli bulgular veren yerleşme; Karkamış Barajı Gölü havzasında yapılan kurtarma kazıları içinde Geç Uruk Çağı'ndan Demir Çağı sonuna kadar kesintisiz stratigrafik dizilim gösteren tek höyük olmaya adaydır. Höyüğün yaklaşık 800 m güneybatısında bulunan İTÇ mezarlığı; bu çağın erken dönemlerine ait bir yerleşmeye işaret etmektedir.


Liste'ye