|
©Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri - TAY Projesi
|
|
|
|
|
|
S 63/7 Ayngerm Yanı |
|
|
Çizimler için tıklayın...  |
Fotoğraflar için tıklayın...  |
|
Türü:
|
Höyük |
|
Rakım:
|
725 m |
|
Bölge:
|
Güneydoğu Anadolu |
|
İl:
|
Siirt |
|
İlçe:
|
Kurtalan |
|
Köy:
|
Ayngerm |
|
Araştırma Yöntemi:
|
Yüzey Araştırması |
|
Dönem:
|
Çanak Çömleksiz |
|
|
|
  |
|
| Yeri: Siirt il merkezinin batısında; Kurtalan İlçesi'nin 13 km batısında; Kurtalan-Beşiri-Batman karayolunun 400 m güneyindedir. |
| Konumu ve Çevresel Özellikleri: Dicle Nehri'nin büyük bir kolu olan Garzan Çayı'nın oluşturduğu vadiye kuzeyden kavuşan dar bir geçidin üst kısmında yer alan yerleşme yerinin biraz ilerisinde biten vadinin kenarları; yüksekliği 1.000 m'yi bulan sarp tepelerin çıplak kayaları ile sınırlanmaktadır. Bu dar vadide günümüzde hiçbir akarsu olmamasına karşın yamaçların üst kısımlarında birçok kaynak vardır. Tepenin çok yakınında; 100 m batısında; içinde birikinti gölcükleri de olan bataklık yer almaktadır. Çıplak bir tepe olan höyüğün (?) üstünde harabe kalıntılarının var olduğu bildirilmektedir. Whallon'un yayınında ise; lev. 27'de gösterilen kesitte; üzerinde çağdaş bir yerleşmenin varlığı belirtilmiştir. Höyüğün kuzey-güney yönünde 100-125 m; doğu-batı yönünde 200 m boyutlarında; yüksekliğinin de yaklaşık 7 m olduğu söylenmektedir. Yayvan biçimli bir tepedir. |
| Tarihçe: |
| Araştırma ve Kazı: Çambel ve Braidwood tarafından yönetilen; İstanbul ve Chicago üniversitelerinin ortak projesi olan Güneydoğu Anadolu Bölgesi Yüzey Araştırması'nda tespit edilmiştir [Benedict 1980:115]. Yüzey araştırmasında bulunan yerleşme yerleri arasında en iyi toplama yapılan ve değerlendirilen yerdir [Whallon 1980:193-206]. Ayngerm Höyüğü'nün çok yakınındadır. Her iki buluntu yeri arasında 500 m mesafe bulunmaktadır. Olasılıkla bu yer ile Ayngerm yerleşmesi yayında karıştırılmıştır. Yontma taş endüstrisi de ayrıntılı olarak verilen S 63-7 no'lu buluntu yerinde ilerde yapılacak olan kazılar; yörenin Çanak Çömleksiz Neolitik yerleşmeleri hakkında ilginç sonuçlar verebilir. |
| Tabakalanma: Ayngerm yakınındaki bu yerleşmede; diğer yüzey araştırmalarına örnek olacak kadar dikkatli yapılan sistemli toplama sonucunda; tepenin çeşitli çağlardaki yerleşmelerinin yoğunluğu ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Bunun sonucunda yerleşme yerinde Halaf öncesi döneme konan Koyu Yüzlü Açkılı ve Saman Katkılı Basit mallardan çanak çömlekler; Obeyd ve MÖ 1. bin yıl çanak çömlekleri bulunmuştur. |
| Buluntular: Çanak Çömlek: Saman Katkılı Basit mal ile Koyu Yüzlü Açkılı maldan parçaların oluşu burada çanak çömlekli bir Neolitik Çağ olabileceğini de düşündürmektedir. Yontma Taş: Höyüğün yüzeyinden 3.212 adet obsidiyen; 647 adet çakmaktaşı alet ve artığı toplanmıştır. Obsidiyenin (doğal cam) daha fazla kullanıldığı endüstride; alet yapım teknikleri ve kullanım alanları her iki hammadde de aynıdır. Küçük ve şekilsiz çekirdeklerin yanısıra çekirdek parçası oranları da azdır. Dilgiler içinde büyük kaba dilgilerin yanısıra mikrolit dilgiler de mevcuttur. Kazıyıcılarda çeşitli biçimler vardır. Ön kazıyıcılar somak bitimlidir. Hem kullanım hem de düzelti sonucu oluşmuş kazıyıcılar mevcuttur. Çoğunluğu dilgi bitimlerinde veya yongasal dilgilerde görülmektedir. Kazıyıcılar kadar çok güdük dilgilerin yanısıra az sayıda kalem; geometrik mikrolitler endüstrinin diğer örneklerini teşkil etmektedir. Üçgen; yarımay ve yamuk biçimli mikrolitlerdir. Çakmaktaşından minik dilgiler mevcuttur. Sürtme Taş: Taş balta parçaları; havan eli parçası gibi sürtülerek oluşturulmuş aletlerin hangi çağa ait oldukları bilinmemektedir. |
| Kalıntılar: |
| Yorum ve tarihleme: Ayngerm yakınındaki bu yerleşme; Güneydoğu Anadolu Bölgesi yüzey araştırmasının en sistemli ve örnek olabilecek toplama yapılan höyüğüdür. Bu toplama sonuçlarını irdeleyen Whallon; buluntuların yoğunluğuna göre el yapımı; çanak çömlekli tabakanın altında; höyük çevresinde bir halka halinde yüzeye çıkmış obsidien ve çakmaktaşı bulgulardan oluşan çanak çömleksiz bir tabakanın var olduğunu kuramsal olarak iddia etmektedir [Whallon 1980:204]. Üstteki tabaka konusunda bir yorum getirilmemektedir. Bu el yapımı yalın mallı tabakanın Obeid Dönemi'ne tarihlenen Orta Kalkolitik Çağ tabakası mı; yoksa Çanak Çömlekli Neolitik tabakası mı sorusu kazısı yapılana dek cevaplanamayacaktır. S 63/7 olarak kodlanan bu yerleşme yerinin dönemi; yontma taş endüstri örneklerinin özelliklerine dayanılarak; Balkan-Atlı tarafından da Çanak Çömleksiz Neolitik Çağ olarak kabul edilmektedir [Balkan-Atlı 1994b:100]. |
