|
©Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri - TAY Projesi
|
|
|
|
|
|
Pulur |
|
|
Çizimler için tıklayın...  |
Fotoğraflar için tıklayın...  |
|
Türü:
|
Höyük |
|
Rakım:
|
1800 m |
|
Bölge:
|
Doğu Anadolu |
|
İl:
|
Erzurum |
|
İlçe:
|
Ilıca |
|
Köy:
|
Ömertepe |
|
Araştırma Yöntemi:
|
Kazı |
|
Dönem:
|
Son |
|
|
|
  |
|
| Yeri: Erzurum il merkezinin kuşuçumu 15 km güneybatısında; Ilıca Bucağı'nın güneydoğusunda; aynı adlı köyün içindedir. Ilıca'dan köye şose yolla kolaylıkla ulaşılabilmektedir. |
| Konumu ve Çevresel Özellikleri: Erzurum Ovası'nda yer alan bu yerleşme yeri; Pulur Çayı'nın sağ kıyısındadır. Çakıl ve kum birikintisinden oluşan doğal bir yükselti üzerinde; yaklaşık 17 m yüksekliğinde olan orta boy bir tepedir. Üzerinde kurulu bulunan modern köy tarafından; çeşitli nedenlerle yer yer tahrip edilmiştir. Yakın çevresi verimli tarlalarla kaplıdır. |
| Tarihçe: |
| Araştırma ve Kazı: 1960 yılında Erzurum Atatürk Üniversitesi adına; H.Z. Koşay ve H. Vary başkanlığında kazılmıştır. Kazı; höyüğün batı eteğinde; tepe kısmında ve doğu eteğinde olmak üzere üç yerde gerçekleşmiştir. Kazıda ana toprağa da inilmiştir. Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından hazırlanmış tescilli arkeolojik sit alanları listesinde yer almaktadır. |
| Tabakalanma: Bu çalışmalar sonucunda burada; alttan itibaren; Son Kalkolitik Çağ sonu (?); İTÇ; Bizans; Selçuklu Dönemi ve günümüzde yerleşildiği; höyükleşmenin de hala devam ettiği ileri sürülebilir. Tepenin üstündeki açmada; Bizans Dönemi tabakasının altında 6 m kalınlığında bir dolgu toprağına; bunun altında da 2-3 m kalınlığında taş kümelerine rastlanması; höyüğün belki bir dönem tümülüs olarak da kullanıldığını akla getirmektedir. |
| Buluntular: Mimari: Olasılıkla IV. yapı katıyla beraber Son Kalkolitik Çağ'a girildiği (?) yorumlanırsa ve daha alttaki tabakaların ancak dar; derin sondajda çıktığı düşünülürse; mimari bir kalıntının yakalanamayışı doğaldır. IV. yapı katında ancak bir ocak ile bir kerpiç duvar bulunmuştur. Hafirler; mimari bulgu olmadığı için; IV. yapı katının altında kaç yapı katı olduğunu söyleyememektedir. Çanak Çömlek: III. yapı katından sonra; az sayıda kabartma ve oluklu bezemeli Karaz türü çanak çömlek parçaları ile birlikte; Alacahöyük; Büyük Güllücek Kalkolitik Çağ tabakalarında bulunan çanak çömlek parçalarına benzeyen; el yapımı; tek renkli çanak çömlek parçalarının bol miktarda bulunduğu izlenmektedir. Kazı başkanları; Pulur Höyüğü ile ilgili yayınlarında; özellikle Karaz türü çanak çömlekleri ayrıntılarıyla vermişler; buna karşılık diğer mallardan pek sözetmemişlerdir. Çanak çömlek analizleri yapılmadığı için; IV. yapı katının mal oranları bilinmemektedir. Yontma Taş: Pulur'un batısında; Ağıveren Köyü'ndeki zengin obsidiyen yatakları; olasılıkla en eski yerleşmeden itibaren kullanılmıştır. |
| Kalıntılar: |
| Yorum ve tarihleme: Koşay ve Vary; Pulur'un tümünü; 1960'lı yıllardaki bilgilere göre Kalkolitik Çağ olarak algılamakta ve Karaz çanak çömlek ağırlıklı bu kültürün başlangıcını MÖ 2.600'lere koymaktadırlar. Buna karşılık hazırladıkları tabloda; Pulur'un İlk Kalkolitik Çağ bulgularını (?) MÖ 3.800'lere kadar indirdikleri izlenir [Koşay-Vary 1964:53'deki tablo 1]. Kısaca Pulur'da Kalkolitik Çağ'ın var olup olmadığı belirsizdir. Belki IV. tabaka bu çağa aittir. Yalnızca bu açıdan bile yeniden kazılması gereken yerlerden biri olduğu söylenebilir. |
