|
©Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri - TAY Projesi
|
|
|
|
|
|
Merdivenli Mağara |
|
|
Çizimler için tıklayın...  |
Fotoğraflar için tıklayın...  |
|
Türü:
|
Mağara |
|
Rakım:
|
60 m |
|
Bölge:
|
Akdeniz |
|
İl:
|
Hatay |
|
İlçe:
|
Samandağ |
|
Köy:
|
Mağaracık |
|
Araştırma Yöntemi:
|
Kazı |
|
Dönem:
|
OP ÜP |
|
|
|
  |
|
| Yeri: Antakya il merkezinin güneybatısındaki Samandağ kazasının yaklaşık 4-5 km kuzeybatısındaki Mağaracık veya Mağracık Köyü'nün çok yakınında; kuzeybatısında bulunan mağara. Bu mağaranın yöresel bir adı yoktur. Şenyürek ve Bostancı mağaraya önce Bir Numaralı Mağara (Birinci Mağara) daha sonra ise Merdivenli Mağara adını vermişlerdir. |
| Konumu ve Çevresel Özellikleri: Bugünkü deniz seviyesinden 36-39 m yüksekte olan mağaranın en büyük uzunluğu 23 m; genişliği 6 m; yüksekliği 2.10m'dir. Ağzı güneye bakmaktadır. Merdivenli mağara ve çevredeki diğer mağaralar Musa Dağı'nın güney eteklerindeki Miosen'e ait kalkerler içinde bulunmuktadır. Mağaranın batı ve doğu duvarlarında ve tavanının bir kısmında; fosil memeli hayvan; kemik ve dişlerinin ile karada yaşayan salyangozlara ait kavkıların olduğu sert kum taşı kalıntıları vardır. Araştırmacılar bu olaydan bir zamanlar mağaranın tamamının tavanına kadar tatlı su ile dolu olduğu yorumunu getirmektedir. Mağaranın içinde özellikle batı duvarında; antik Selevkia Kenti'nde yaşayanların taş çıkarım izleri görülmektedir. Gene aynı taşçılar tarafından mağaranın dışında üstte oyularak yapılmış bir merdiven bulunmaktadır. Olasılıkla mağaranın ismi bu merdivenden esinlenerek konmuştur. |
| Tarihçe: |
| Araştırma ve Kazı: İlk defa 1956 yılında tespit edilen ve 1956 ve 1957 yıllarında üç dönem halinde kazılan mağaranın bu kazılarını Muzaffer Şenyürek ve Enver Bostancı yönetmiştir. Kazılar oldukça geniş bir alanda altı açmayla gerçekleştirilmiştir. Araştırmacılar bu kazı sonucunda mağarada beş tabaka bulduklarını ileri sürmektedir. I. tabaka Roma Çağ'ına II ve III. tabakalar Üst Paleolitik Çağ'a IV ve V. tabakalar Orta Paleolitik Çağ'a tarihlenmektedir. Kazıyı gerçekleştirenler ilk tabakanın 25-35 cm kalınlıkta siyah hümüslü bir topraktan ibaret olduğunu söylemektedir. Açık kahverengi olan ikinci tabaka 118 cm kalınlıktadır. Gene siyah topraktan müteşekkil olan üçüncü tabakanın en çok kalınlığı 50 cm'yi bulmaktadır. Koyu kahverengi renginde olan dördüncü tabaka yaklaşık 47 cm kalınlığındadır. Daha açık renkli sarımsı toprakdan müteşekkil olan beşinci tabaka ise 190 cm kalınlığa ulaşmaktadır. Kazıya beşinci tabakanın altında rengarenk sıralar halinde çıkan kum tabakaları içinde devam edilmiş ve mağaranın günümüz tabanından 571 cm altta son verilmiştir. Bu kum tabakalarının deniz tarafından doldurulduğu kabul edilmektedir. Ana kayaya inilememiştir. 2008 yılında E. Güleç ve ekibi tarafından Üçağızlı Mağarası'nda ele geçirilen taş aletlerin hammadde kaynaklarının tespiti amacıyla yapılan yüzey araştırmasında Yayladağı yolu üzerinde Sebenoba Köyü'nün güneydoğusunda yer alan teraslarda karbonat çökelleri içinde 30-10 cm arasında değişen boyutlarda çakmaktaşı yumrularına rastlanmıştır. Bunlar Üçağızlı Mağarası'nın öncül üst paleolitik tabakalarında, Üçağızlı II mağarasında ve Çevlik'te yer alan Merdivenli, Tıklalı Mağaraları'nda sıkça kullanılmıştır [Güleç et al. 2010: 366]. |
| Tabakalanma: |
| Buluntular: Antik Selevkeia kenti ile çağdaş olan birinci tabakada kandil ve çanak çömlek parçaları bulunmuştur. II ve III. tabakada çıkan Üst Paleolitik Çağ'a; Orta Aurignacien kültüre ait olan yontma taş alet tiplerine baktığımızda çakmaktaşından uç; dilgiler; uç kazıyıcılar; burunlu kazıyıcılar; yonga kazıyıcılar; dik yüzlü kazıyıcılar ve deliciler bulunmaktadır. Kemikten aletlerden ise keski; delici ve üst kısmı kırılmış bir iğne en göze batanlardandır. Üçüncü kültür tabakasının altında dördüncü kültür tabakasının üstünde tavandan düşmüş taşlardan oluşmuş bir dolgu tabakası tespit edilmiştir. İçinde hiçbir buluntu ele geçmemiştir. IV.tabakanın ortasında çakmaktaşı parçalar; kemikler ve kalker ile sertleşmiş bir tabaka daha vardır. Tabakaların kalınlıkları açmalara göre değişmektedir. Bu son iki tabakadan Üst Levalloiso-Moustérien kültüre ait çakmaktaşından yontma taş aletler ele geçmiştir. Bunlar üçgen ve yaprak biçiminde uçlar; yan kazıyıcılar; deliciler; konkav ve disk şeklinde kazıyıcılar gibi aletlerdir. Dördüncü tabakanın taş endüstrisi beşinci tabakaya nazaran daha gelişmiştir. Şenyürek ve Bostancı; Merdivenli Mağara'nın taş alet endüstrilerini; kazılan diğer Paleolitik yerleşme yerlerine nazaran daha ayrıntılı bir şekilde yayınlamışlardır [Şenyürek ve Bostancı 1958a:147-155; lev.I-IX; Şenyürek ve Bostancı 1958b:171-184; lev.I-XI]. Dördüncü ve beşinci tabakalarda az sayıda kemik alet de bulunmuştur. Beşinci tabakanın altında kum tabakalarının en üstünde iri taşların varlığı tespit edilebilmektedir. Kazı başkanları mağaranın deniz kumunun biriktiği dönemle Orta Paleolitik Çağ insanlarının iskan ettiği zaman arasında; uzun bir zamanın geçtiğini iddia etmektedir. Orta Paleolitiğe terihlenen tabakalarda dört adet insan azı dişi; memeli hayvanlardan aslan; hipopotamus; geyik; öküz; et yiyici ve kemiricilere ait bir çok fosil kalıntısı da bulunmuştur. Minzoni-Deroche bu mağarada ele geçen Üst Paleolitik Çağ buluntu topluluğunu tipolojik özellikleri açısından Kanal Mağarası'ndakilere benzetmektedir [Minzoni-Deroche 1993:149]. |
| Kalıntılar: |
| Yorum ve tarihleme: |
