|
©Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri - TAY Projesi
|
|
|
|
|
|
Ekşi Höyük |
|
|
Çizimler için tıklayın...  |
Fotoğraflar için tıklayın...  |
|
Türü:
|
Höyük |
|
Rakım:
|
812 m |
|
Bölge:
|
Ege |
|
İl:
|
Denizli |
|
İlçe:
|
Çal |
|
Köy:
|
Dayılar |
|
Araştırma Yöntemi:
|
Kazı |
|
Dönem:
|
|
|
|
|
  |
|
| Yeri: Denizli ili'nin Çal İlçesi, Dayılar Mahallesi sınırları içinde yer almaktadır. |
| Konumu ve Çevresel Özellikleri: Ekşi Höyük, yaklaşık olarak 2 hektarlık bir alanı kaplamaktadır. Deniz seviyesinden 812 m yüksekliktedir. Doğu-batı uzantılı doğal bir tepe üzerine kurulu olan yerleşmenin hemen güneybatısında küçük bir göl bulunmaktadır. Yerleşmenin kuzeyinden havzanın en büyük su kaynağı olan Büyük Menderes Nehri geçmektedir [Dedeoğlu et al. 2017:389]. |
| Tarihçe: İlk olarak Eşref Abay tarafından gerçekleştirilmiş olan Yukarı Menderes havzası yüzey araştırmalarında tespit edilmiştir. |
| Araştırma ve Kazı: Denizli Müze Müdürü H. Hüseyin Baysal başkanlığında, Ege Üniversitesi Öğretim Üyesi F. Dedeoğlu'nun bilimsel danışmanlığında 2015 yılında kazılar başlamıştır. |
| Tabakalanma: Ağırlıklı olarak Neolitik ve Erken Kalkolitik dönemlerde iskan gördüğü tespit edilmiştir. Yamaç kesimlerinde sınırlı bir Selçuklu Dönemi'ne ait bir yerleşmenin söz konusu olduğu görülmüştür [Dedeoğlu et al. 2017:389-390]. |
| Buluntular: Mimari: 2015 yılı Ekşi Höyük kazılarında MÖ 6000-5500 yıllarına tarihlenen yapı katında çalışılmıştır. N16 plankaresinin kuzeyinde sınırlı alanda tespit edilen yapı katı ve sonrasında başka bir yapı katı bulunmasına rağmen Selçuklu mezarları ve tarımsal faaliyetler nedeniyle tahribata uğramış ve yeterli bilgi bu kazı sezonunda elde edilememiştir. Yapı katının iki evreli olduğu tespit edilmiştir. Plankarenin güney yarısında büyük dörtgen yapı ve yapının taban parçaları bulunmuştur. Yapının kuzey kerpiç duvarının hemen önünde ve bitişiğinde bir fırın tabanı yer almaktadır. Mekan plankarenin güneydoğu köşesindeki söve taşının da belirttiği üzere O16 plankaresinde çağdaşı olduğu yapı katındaki mimari yapılarla kapı geçidi ile bağlanmıştır. O16 plankaresinde erken evreye ilişkin buluntularda iki mekana it duvarlar ve tabanlar vardır. Biri plankarenin kuzeybatısında, diğeri ise güneydoğusunda yer almaktadır. Duvarlar, tek sıra taş temel üzerine kerpiç bedenden oluşturulmuştur. Güneydoğudaki mekan tabanında içi sıvalı bir depolama alanı bulunmuştur. Mekanların iç kısımları sıkıştırılmış toprak tabanla kaplıdır. MÖ 6200-6000 yıllarına tarihlenen yapı katında ise, şimdilik iki bölümden oluşan büyük bir yapı ve buna bitişik yapılmış ocak ve tabanlar tespit edilmiştir. Çok sayıda in situ durumda buluntular tespit edilmiştir. Bu tabakadaki apsisli yapı, ön sundurma ve arka oda olmak üzere iki bölümden oluşmaktadır.Yapınının arka bölümü son derece güçlü taş temellere sahiptir. Kerpiç bloklar kullanılarak inşa edilmiş kapalı bir yapı bölümüyken, ön kısım ahşap dikme ve hatıllarla, ince dallarla örtülmüş bir ön avlu niteliğindedir. Mekana apsisli formu verebilmek için taş temelin dönüş kısımlarında büyük taşların kullanıldığı anlaşılmıştır. Yapının boyutları yaklaşık olarak 3.80x180 m'dir. Yapının dış kenarları daha büyük taşlarla çevrelenmiş, orta kesimi ise küçük taşlarla doldurulmuştur. Üst beden kısmı, sınırlı alanda korunmuştur. Mekanın içine kaya örneklerden anlaşıldığı üzere, kerpiç tuğla ile yükseltilmiştir. Özellikle mekanın batı duvar kesiminden ve taban üzerinden elde edilen çakmaktaşı yonga topluluğu, kil topanlar ve henüz üretim aşamasındaki buluntular, bitirilmemiş nesneler bu yapının işlik olabileceğini göstermektedir [Dedeoğlu et al. 2017:391-393]. Çanak Çömlek: 2015 yılı kazılarındaki buluntularda kırmızı ya da kahverengi astarlı monokrom gelenek baskındır. MÖ 6000-5500'lere tarihlenen yapı katında: O16 plankaresindeki güneydoğu mekanında, açık alanda bölümünde, iyi biçimde sıvanmış tüme yakın iki kap tespit edilmiştir. Bu tabakada, çanak çömleklerin her iki evresi arasında belirgin bir fark yoktur. Hacılar, Kuruçay, Höyücek ve Bademağacı gibi Gölller Yöresi yerleşmelerinden bilinen kırmızı ve kahverengi astarlı ve açkılı ince yapım kaplardan oluşan monokrom örnekler de bulunmuştur. MÖ 6200-6000'e tarihlenen yapı katında: Bant şeklinde boya bezemeli birkaç örnekten başka boyalı çanak bulunmamıştır. En sık görülen kap formları; S kenarlı büyük ve küçük çanaklar, konik ve yarı küresel çanaklar, boyunlu ve boyunsuz çömlekler, düz ve disk dipler ile dikine tüp tutamaklar olmuştur. Bazı kapların üzerinde dönemin karakterstiğini yansıtan boğa eklentileri görülmüştür. Monokrom çanak çömlekler, Göller Yöresi'nin yanı sıra İzmir ve çevresinde yer alan yerleşmelerle benzerlik göstermektedir [Dedeoğlu et al. 2017:392-393]. Kil: 2015 yılı kazılarında pişmiş topraktan çeşitli buluntular tespit edilmiştir. Apsisli yapının ön avlusundan bitilmemiş ağırşaklar ele geçirilmiştir. Yapının kapalı kısmında ise çok sayıda ağırlık ve ağırşak bulunmuştur. Alanda buluna ana tanrıça ve boğa figürinlerinin ikisi de yüz kısmında betimlenmiş masklara sahiptir [Dedeoğlu et al. 2017:393-394]. Yontma Taş: 2015 yılı kazılarında apsisli yapı alanından örnekler elde edilmiştir. Çok sayıda sapan taşı bulunmuştur, bunların bir kısmı kildendir. Sayıları şimdilik 250 civarındadır. Obsidiyen ve çakmaktaşı dilgiler, yongalar apsisli yapının ön avlusundan elde edilmiştir. Kulak tıkaçları (sayı taşları), çakmaktaşı ve obsidiyen yonga ve dilgiler, mermi biçimli dilgi çekirdekler apsisli yapının kapalı alanında bulunmuştur [Dedeoğlu et al. 2017:393-394]. Sürtme Taş: 2015 kazılarında sürtme taş buluntular apsisli yapıda bulunmuştur. Mekanın ön avlusunda, ezgi taşı parçaları bulunmuştur. Mekanın kapalı alanında ise, yassı baltalar, ezgi taşları, öğütme taşları ve özellikle çeşitli türden biley taşları yoğundur [Dedeoğlu et al. 393-394]. Kemik/Boynuz: 2015 yılı kazılarında kemik aletler apsisli yapıdan çıkartılmıştır. Ön avludan, spatül parçası, kemik aletler bulunmuştur. Mekanın kapalı alanında ise, spatül, bız, iğne ve kancalar bulunmuştur [Dedeoğlu et al. 2017:393-394]. |
| Kalıntılar: |
| Yorum ve tarihleme: |
