©Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri - TAY Projesi


Ulucak Höyük

Çizimler için tıklayın...

maps

Fotoğraflar için tıklayın...

Ulucak Höyük
Türü:
Höyük ve Mezarlık Alanı
Rakım:
220 m
Bölge:
Ege
İl:
İzmir
İlçe:
Kemalpaşa
Köy:
Ulucak
Araştırma Yöntemi:
Kazı
Dönem:

     


Yeri: Höyük; İzmir il merkezinin ve Bornova İlçesi'nin doğusunda; Kemalpaşa'nın 7 km batı-kuzeybatısında; Bornova-Turgutlu-Ankara karayolunun 15. km'sinde; karayolunun 150 m kuzeyinde bulunmaktadır. Eski İzmir-Kemalpaşa yolunun 400 m kadar kuzeyinde; Ulucuk Köyü'nün 1 km güneyindedir. Höyüğün hemen güney yanında Socotap Tütün Fabrikası yer almaktadır. Mezarlık alanı ise höyükten 150 m uzakta; tepenin güneydoğusunda bu işletmenin bahçesi içindedir [Derin-Özkan 1999:plan1]. Anayoldan Ulucak Köyü'ne giden yol tepenin hemen batı kenarından geçmektedir. Mezarlık kısmen ana karayolunun altında kalmıştır.
Konumu ve Çevresel Özellikleri: Ovada yer alan höyük; 5 m yüksekliğinde; 90 m çapında; yuvarlak biçimli; yayvan bir tepedir [French 1965b:18]. Yerleşim alanının daha büyük olduğu tahmin edilmektedir. Tepenin güney ve doğu kesimi; köye giden yol ve sanayi kuruluşlarının çevre düzenlemeleri yüzünden kısmen tahrip olmuştur. Höyük kuzeye doğru alçalmaktadır. Kemalpaşa Ovası; çevredeki yüksek dağlardan gelen akarsuların taşıdığı alüvyonlarla dolarak; höyüğün çevresinde verimli alanları oluşmuştur. Bu ova; Bornova kıyı ovasından Belkahve eşiği ile ayrılmaktadır. Yerleşim yerinin; İç Anadolu Bölgesi ile körfez arasındaki doğal ulaşım yolu üzerinde olduğu belirtilmektedir. Höyüğün; eski bir birikinti konisinin eteğinde yer aldığı söylenmektedir [Derin-Öner 1997:412]. Mezarlık alanı ise fabrika inşaatı sırasında kısmen tahrip edilmiştir. 400 m kadar güneyinden; yola paralel; küçük bir çay akmaktadır. Üzerinin araştırma yapıldığı tarihte ekili olduğu bildirilmektedir. Kazı çalışmalarının başlamasıyla birlikte Ege Üniversitesi; Coğrafya Bölümü'nden İ. Kayan başkanlığında höyük ve çevresini kapsayan paleocoğrafya araştırmaları da başlamış; höyüğün bugünkü sınırlarından daha geniş bir alanı kapladığı anlaşılmıştır.
Tarihçe:
Araştırma ve Kazı: D.H. French tarafından bilim dünyasına tanıtılan [French 1969:55] höyükte daha sonraki yüzey araştırmaları; R. Meriç tarafından gerçekleştirilmiştir [Meriç 1989:387; Meriç 1990:362]. 1995-2002 yıllarında A. Çilingiroğlu'nun bilimsel danışmanlığında Z. Derin başkanlığında kazılmıştır. Kazı son yıllarda E. Abay; H. Sağlamtimur ve T. Özkan yönetiminde devam etmektedir. Yerleşme ve çevresinin Paleocoğrafya Araştırmaları da kazı çalışmasına paralel yürütülmüştür. Bu amaçla yakın çevrede karot ile toprak örnekleri alınmıştır. Mezarlık alanı ise; tepedeki kazı çalışmasına paralel bir şekilde Ege Üniversitesi ile İzmir Müzesi tarafından 1998 yılında kazılmaya başlamıştır. Yerleşme 2003 yılında Bornova-Kemalpaşa (İzmir) Arkeolojik Envanteri çalışması kapsamında; Z. Derin başkanlığında bir ekip tarafından tekrar incelenmiştir. Höyük 2005 yılında da A. Çilingiroğlu başkanlığında bir ekip tarafından kazılmıştır. Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından hazırlanmış tescilli arkeolojik sit alanları listesinde yer almaktadır. 2009 yılından itibaren Trakya Üniversitesi'nden Ö. Çevik başkanlığında kazılar yürütülmektedir.
Tabakalanma: 2005 yılı kazıları dahil olmak üzere Ulucak Höyük tabakalanması aşağıdaki gibidir: I. Geç Roma-Erken Bizans: a; b; c II. İlk Tunç Çağı (II): a; b 1/2 III. Geç Kalkolitik IV. Neolitik: a; b 1/2; c; d; e; f; g; h; i; k V. Neolitik a; b [Çilingiroğlu-Dedeoğlu 2007:142]. 2006 yılındaki radyokarbon analizleri Vb için MÖ 6400/6200 tarihini vermiştir; daha aşağıda 4 m'ye kadar inen kültür katmanı vardır. Ve Tabakası ise 7. binyıl başlarına aittir. 2007 yılındaki radyokarbon analizleri, söz konusu seviyelerin MÖ 7. binyıla tarihlendiğine işaret etmektedir. 4. Seviye için MÖ 5990-5730, 6030-5895 ve 6055-5885; ve 5. Seviye için MÖ 6230-6055, 6430-6240 ve 6660-6450 tarihleri verilmiştir [http://cat.une.edu.au/page/ulucak%20hoyuk-kemalpasa; 16.11.2009, 15:10]. Daha önce VI. tabaka için Erken Neolitik Dönem; V. tabaka için ise Geç Neolitik Dönem tanımı yapılmıştır. Yeni elde edilen veriler ve radyokarbon tarihlerine göre, çanak çömlek dahil hiçbir buluntunun ele geçmediği VI. tabaka için Ön Neolitik Dönem tanımının yapılmasının daha doğru olduğu belirtilmiştir. Dal örgü ve yığma kerpiç mimariyle karakterize olan V. tabakanın Erken Neolitik, kerpiç mimariyle temsil edilen IV. tabaka için de Geç Neolitik Dönem olarak tanımlanması gerektiği düşünülmektedir [Çevik-Vuruşkan 2015:583].
Buluntular: Mimari: Erken Kalkolitik Çağ'a (MÖ 5600-5400) ait veriler, höyüğün tepe noktasında yer alan O13 açmasından elde edilmiştir. Yapılan çalışmalar sonucu, Erken Kalkolitik tabakasının 2 evreli olduğu görülmüştür. Geç evre, üç adet pithos ve iki adet çukurla temsil edilmektedir. Erken evrede ise tek bir mekan (Mekan 49) açığa çıkarılmıştır. Mekanın kuzey sınırını, 3.20 m uzunluğunda, güneydoğu-kuzeybatı uzantılı duvar oluşturmaktadır. Bu duvarın pise tekniğiyle inşa edildiği düşünülmektedir. Mekanın diğer duvarları tahrip olmuştur. Mekanın içinde herhangi bir mimari öge ve in situ buluntu ele geçmemiştir [Çevik-Vuruşkan 2015:586-587]. Çanak Çömlek: Bu tabakada bulunan çanak çömlekler, kahverengi, kırmızı, krem, kızıl kahve, gri ve siyah yüzeyli mallardan oluşmaktadır. Bezemeler arasında oluk, açkı, enkrüste ve kazıma bezeme görülmektedir. Ayrıca az sayıda boya bezeme bulunmuştur. Diplerinde hasır izi olan parçalar mevcuttur. Formlar, içe kalınlaştırılmış ağız kenarlı çömlekler, dışa çekik ağızlı çömlekler, düzleştirilmiş ağız kenarlı çömlekler ve mahmuz kulplardan oluşmaktadır [Çevik-Vuruşkan 2015:587]. Diğer: Yerleşmede bu döneme ait ezgi taşları, pişmiş toprak ağırşaklar, perdah taşları, kemik bızlar, boncuklar, taş balta ve keskiler, mermer bilezik parçaları, bir adet hayvan ve insan figürini bulunmuştur [Çevik-Vuruşkan 2015:587].
Kalıntılar:
Yorum ve tarihleme:


Liste'ye