|
©Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri - TAY Projesi
|
|
|
|
|
|
Kaunos / Kbid |
|
|
Çizimler için tıklayın...  |
Fotoğraflar için tıklayın...  |
|
Türü:
|
Kent |
|
Rakım:
|
m |
|
Bölge:
|
Ege |
|
İl:
|
Muğla |
|
İlçe:
|
Ortaca |
|
Köy:
|
Dalyan |
|
Araştırma Yöntemi:
|
Kazı |
|
Dönem:
|
|
|
|
|
  |
|
| Yeri: Muğla İli; Ortaca İlçesi'nin batısında; Dalyan Kasabası'nın karşısında yer alır. Kaunos; günümüzde denizden yaklaşık 3.22 km uzaklıktadır [Bean 2000:174]. Muğla-Fethiye anayolu üzerinde, Köyceğiz'i geçtikten 7 km kadar sonra ana yoldan ayrılıp güneybatı yönüne uzanan düzgün asfalt yol, Dalyan Köyü'ne ulaşım sağlar. Kavşaktan Dalyan Köyüne kadar yolun uzunluğu 17 km'dir. Dalyan Köyü, Köyceğiz Gölü sularını Akdeniz'e boşaltan ayak işlevindeki Dalyan Çayı'nın doğu kıyısında; Kaunos kalıntıları ise karşı kıyıda yer alır [Umar 1999:308]. |
| Konumu ve Çevresel Özellikleri: Eskiden bir liman kenti olan Kaunos Dalyan deltasının oluşmasıyla bu özelliğini yitirmiştir. Kuzeyi ve batısı Ölemez (Imbros) Dağı ile çevrilidir. Çevrede yapılan araştırmalar sonucunda 150 kilometrekarelik Köyceğiz Çanağı Geç Pleistosen'de oluşmuştur. Köyceğiz Gölü ise yaklaşık 5200 hektardır ve Bafa Gölü'nden sonra Karia'nın ikinci büyük gölüdür. Birçok akarsuyun beslediği gölün denizden yüksekliği 1 m; en derin yeri ise 70 m'den fazladır. Göl; suyunu Dalyan Çayı aracılığıya denize boşaltır [Öğün et al. 2001:2-3]. |
| Tarihçe: |
| Araştırma ve Kazı: 1840'ta Hoskyn tarafından keşfedilen kent 1976'da Collignon; 1920'de ise Maiuri tarafından ziyaret edilmiştir. 1950'li yıllarda detaylı yüzey araştırmaları yapan Bean'den sonra kaya mezarları üzerine araştırmalar yapan Aström ve 1864-70 yıllarında yüzey araştırmaları yapan Roos izlemiştir. 1966 yılından 2000 yılına kadar Ögün tarafından yapılan kazılar, 2001'den beri C. Işık başkanlığında gerçekleştirilmektedir. |
| Tabakalanma: |
| Buluntular: Mimari: Küçük kalenin kuzey ucunda yalnız temel izleri ve batı tarafında 3 m'den fazla yüksekliğini hala muhafaza eden teras destek duvarı görülen ve tapınak olabileceği düşünülen bir yapının batısında, limanın kenarında yer almaktadır. Yapının destek duvarı teknik ve işçilik özelliklerine göre MÖ 4. yüzyıla tarihlenir [Öğün 1973:163]. Teras tapınağının dolgusu altından gelerek Liman Agorası düzlüğüne bir dil gibi uzanan, stoanın hemen arkasında yer alan ana kaya yükseltisinde bulunan kutsal alanın hemen hemen batı ucunda yer alan Aphrodite Euploia Kutsal Odası'nın Klasik Dönem'den itibaren varlığı saptanmıştır. Oda içerisinde ele geçen Aphrodite ve Poseidon'un tasvirlerinin yer aldığı altar erken İmparatorluk Dönemine aittir. Ancak odada yapılan sondaj çalışmalarında Klasik Döneme ait pişmiş topraktan adak heykelcikleri Aphrodite Euploia kültünün daha öncelere dayandığını gösterir [Öğün 1973:228]. Kutsal Dikme taşlarının Anadolu'daki tek örneği Kaunos'ta bulunmuştur. Konik şekilli taş, kent merkezinde Agora ile Palestra arasındaki yamaçta yapay bir teras üzerine kurulmuş Zeus Soter temenosundaki yuvarlak Heroon'un yürüme tabanının yaklaşık 6,5 m. altında ve anakaya düzeyinde gün yüzüne çıkarıldı. 2.5 m yüksekliğindeki kalıntı MÖ 4. yüzyıla tarihlenen en erken evresinde yakınındaki bir teras duvarıyla birlikte temenosun en eski kalıntılarını oluşturuyordu. Kutsal taşın yakınındaki 1.4 m genişliğindeki yüzeyi düzleştirilmiş kaya bloğunun varlığı ilginçtir. Çünkü ilk evrenin yürüme tabanının 0.3 m daha yukarısında kalan bu taş üzerinde ve kutsal taş çevresinde adak kemikleri saptanmıştır. Öyle anlaşılıyor ki burada adama doğrudan taş önünde gerçekleştiriliyordu [Diler 1996:319]. Sultaniye Kaplıcası: Bugünkü kaplıca tesisleri arasına sıkışmış antik doku içinde en eskisi kyklopien bloklarla inşa edilmiş bir teras duvarı kalıntısı vardır. Duvarı hangi tarihte yapılmış olduğu konusunda kesin bir araştırma yapılmamıştır. Ancak en geç Arkaik Dönemin başlarında inşa edilmiş olmalıdır. Klasik ve Hellenistik Dönemlerde mimari doku hemen hiç yok gibidir [Öğün et al. 2002:365-366, 368]. Çanak Çömlek: Teras Duvarı B nin kuzeybatısında ve biraz uzağında yer alan kuyu dolgusu son 1 m'ye kadar çok az malzeme vermektedir. Ele geçen parçaların bir kısmı Arkaik, Erken Hellenistik ve Hellenistik Dönemlere aittir. Taban seviyesinden aynı atölyede üretilmiş Kaunos'un yerel Arkaik Dönem kapları ele geçmiştir. Dört adet oinokhoe, bir adet amphora. En az on değişik vazoya ait parçalarda yine aynı zaman dilimine aittir. Teras Tapınağının yanından geçen caddenin inşa evrelerinin anlaşılması için yapılan çalışmalarda kaldırım taşlarının altından Arkaik Dönem seramiği yanında [Öğün et al. 2002:365-366, 368], 1984 yılı çalışmaları ile ilgili raporunda S. Doruk, agoradaki stoa önünde yapılan sondaj çalışmalarında MÖ 5. ve 4. yüzyıla ait iyi pişirilmiş seramik elde edildiğini belirtmektedir [Doruk 1986:523]. Figürin: Küçük Kalenin batı ucunda eskiden beri Kaunos kandillerinin bulunduğu alanda yapılan sondajda, MÖ 4. yüzyıl sonundan Hellenistik Dönem içlerine kadar giden dönemlerde yapılmış kandiller ve Geç Arkaik Dönem'den, yine Hellenistik içine kadar giden dönemlere ait çeşitli figürinler bulunmuştur [Öğün 1973:164]. Heykel: Bodrum Müzesi 811 envanter numarası ile kayıtlı olan eser, 1964 yılında Kaunos'ta kazı yapılan arazinin takriben 200 m kuzeyinde bulunup müzeye getirilmiştir. Dik duruşlu bir Arkaik atlet heykeline ait torsonun kırık parçaları henüz bulunamamıştır. Boynun vücuda birleştiği yerden yukarısı, kolları biseps başlarından aşağısı ve sağ bacağın dizden, sol bacağın da diz kapağının epey üzerinden kırık olan kısmından geriye kalan eser bu durumu ile teşhire koyulmuştu [Gürman 1975:139]. Mezarlık: Kaunos'un 4 km batısında bulunan Mezargediği Mevkii'nde 4 km'lik alanda bir adet mezarlık yapısı ile antik olarak her türlü buluntuyla karşılaşılmıştır. Buradaki mezar yapısı 5.4x6.35 m boyutlarında ve doğu-batı yönündedir. Yapı yüksekliği 1.8 m'ye ulaşan in situ bloklarıyla tamamen ortaya çıkarılmıştır. Gömüt özellikle cephe düzenlemesi ile Kaunos'un kaya mezarlarıyla ortak karakterlidir ve bu da İskender'in Anadolu Seferi'nden önce yapıldığının belgesidir [Varkıranç 1998:224-225]. |
| Kalıntılar: |
| Yorum ve tarihleme: |
