|
©Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri - TAY Projesi
|
|
|
|
|
|
Zeviya Tivilki |
|
|
Çizimler için tıklayın...  |
Fotoğraflar için tıklayın...  |
|
Türü:
|
Tepe Üstü Yerleşme |
|
Rakım:
|
m |
|
Bölge:
|
Güneydoğu Anadolu |
|
İl:
|
Mardin |
|
İlçe:
|
Dargeçit |
|
Köy:
|
Ilısu |
|
Araştırma Yöntemi:
|
Kazı |
|
Dönem:
|
|
|
|
|
  |
|
| Yeri: Mardin İli, Dargeçit İlçesi'ne bağlı Temelli Köyü sınırları içindedir. |
| Konumu ve Çevresel Özellikleri: |
| Tarihçe: |
| Araştırma ve Kazı: Ilısu Barajı ve HES Projesi Etki Alanında Kalan Kültür Varlıklarının Belgelenmesi ve Kurtarılmasına Yönelik Çalışmalar kapsamında Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü'nün talebi üzerine Ilısu Barajı inşaat sahasında 2008 yılında yapılan yüzey araştırmasında kurtarma kazısı yapılması gerektiği belirlenen 15 alandan biri olarak saptanmıştır. Şantiye alanında kaldığından kurtarma kazısı 2009 yılında yapılmış ve tamamlanmıştır [Ökse 2011:47]. |
| Tabakalanma: |
| Buluntular: Mimari: Kazıda tek tabakalı bir yapı kompleksinin tümü açığa çıkarılmıştır. Kalınlığı 1 m olan ve tamamı ana kaya üzerine oturan taş duvarlara ait taş döküntü, tüm alanı kaplamış durumdadır. Yaklaşık 2565 metrekare alan kaplayan yapının 4 mekandan oluşan güney kanadını diğer mekandan ayıran bir koridor bulunmaktadır. Yapının kuzey bölümü küçük bir mekanın çevresine dizilmiş 9 mekandan oluşmaktadır. Kompleksin kuzeydoğusuna eklenmiş ince uzun mekanlardan oluşan üçüncü bölümün depo olarak kullanılmış olabileceği tahmin edilmektedir. Yapının güneybatısında 159 metrekarelik alan kaplayan iki mekanlı küçük bir ek bina bulunmaktadır. Yapının güney kanadının güneyinde taş duvarlı bir su kanalı ile kanalın güneyinde dairesel bir fırın bulunmaktadır. Kum taşından söveler genellikle ters şekilde açığa çıkarılırken, kireç taşından yapılmış sövelerin in situ açığa çıkarılması kum taşından yapılmış sövelerin ya mimarinin içinde değişik şekilde kullanıldığını ya da ikinci kullanım olarak mimariye katıldığını düşündürmektedir. Ters duran taşların bulundukları yerlerde kapı izlerine rastlanmaması bunların mimarinin belli yerlerinde destek olarak kullanıldığını akla getirmektedir [Ökse et al. 2011:259]. Çanak Çömlek: 2009 kazısında bulunan çanak çömlek parçaları genel olarak Erken Demir Çağı ve Yeni Assur dönemlerine ait günlük kaba kaplara aittir [Ökse et al. 2011:260]. İnsan kalıntıları: 2009 yılında bulunan yapının kalın bir yığma taş duvar ile sınırlanan doğu kenarında çoğu çömlekler içine bırakılmış 21 adet mezar açığa çıkarılmıştır. Mezarlar yapının dış duvarının dış yüzüne, ana kayaya yerleştirilmiş, bazılarının etrafı taşlarla çevrelenmiştir. Mezarlara bırakılan toplam 69 adet demir bıçak, hançer, bilezik, fibula, boncuk, keski, kovanlı ok ve mızrak uçları ile 5 minyatür kaptan oluşan eşya bölgedeki benzerlerine göre MÖ 8. yüzyıla tarihlenmektedir. Gömütlerde bulunan kemikler üzerinde yanık izleri bulunmaktadır. Yakma gömme Yeni Assur döneminde seyrek rastlanan bir gelenek olmakla birlikte Urartu ve bazı Erken Demir Çağı mezarlıklarında uygulandığı bilinmektedir [Ökse et al. 2011:259-260]. |
| Kalıntılar: |
| Yorum ve tarihleme: 2009 yılı kazılarında bulunan Erken Demir Çağı ve Yeni Assur dönemi çanak çömleklerinin eş zamanlı kullanılması, bu bölgede Erken Demir Çağı kültürünün Yeni Assur döneminde de devam ettiğini göstermiştir [Ökse et al. 2011:260]. Yukarı Dicle havzasında Giricano kazılarından edinilen verilere göre Erken Demir Çağı çanak çömleği MÖ 1050 yılında güneye yayılmış, Zeviya Tivilki'de bulunan malzemeye göre de Erken Demir Çağı kültürü Yukarı Dicle havzasında ve Doğu Anadolu'da da belrilendiği gibi, MÖ 7. yüzyıl sonuna kadar sürmüştür [Ökse 2011:47]. |
