|
©Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri - TAY Projesi
|
|
|
|
|
|
BT 89 Tümülüsü |
|
|
Çizimler için tıklayın...  |
Fotoğraflar için tıklayın...  |
|
Türü:
|
Tümülüs |
|
Rakım:
|
m |
|
Bölge:
|
Ege |
|
İl:
|
Manisa |
|
İlçe:
|
Salihli |
|
Köy:
|
|
|
Araştırma Yöntemi:
|
Kazı |
|
Dönem:
|
Arkaik |
|
|
|
  |
|
| Yeri: Manisa'nın 10 km doğusunda yer alan Salihli-Gölmarmara yolu üzerinde yer alır. Gyges ile Ardys tümülüsleri arasında bulunur. |
| Konumu ve Çevresel Özellikleri: |
| Tarihçe: |
| Araştırma ve Kazı: 1989 yılında kaçak kazı girişimi sonucunda 1989 Ekim ayında Manisa Müzesi tarafından kazılmıştır. BT 89 tümülüsü olarak adlandırılmıştır. |
| Tabakalanma: |
| Buluntular: Mimari: Dromos, ön oda ve mezar odası ile Lydia tümülüsü özelliklerini yansıtan mimari özelliklere sahiptir. Taş dolgu ile kapatılmış dromosun sonunda taş duvarın arkasında işlenmiş blok taşın düzensiz taşlarla desteklendiği görülür. 1.6 m genişliğinde başlayan dromos girişi ön odaya doğru 1.26 m'ye kadar daralır. 4.5 m uzunluğundaki dromosun 3.5 m'lik kısmının üstü açıktır, 1m'lik kısmı ise iki blok taşla kapatılmıştır. Blok taşın ardında 1 m uzunlukta, 1.3 m genişlikte ve 1.9 m yükseklikte küçük bir ön oda bulunmaktadır. Odanın tabanı ve tavanı ikişer blok kireç taşla kapatılmıştır. Ön odadan mezar odasına geçişte yine bir taş blok bulunmaktadır. Bu kapı kaçak kazı esnasında tahrip edilmiştir. 2.2 m genişliğinde, 1.87 m uzunluğunda ve 1.92 m yüksekliğinde olan mezar odası tamamen kireçtaşı bloklarla kaplanmıştır. Blokların tavana yakın kısımlarında 3-4 cm genişliğinde kırmızı boyadan bant çevrelemektedir. Mezarı nemden koruma amacıyla, üst kısmı çamurla sıvanıp otla kaplanmış ve üzerine irili ufaklı taşlar koyulmuştur. Kuzey duvara paralel iki ayak üzerinde duran bir kline bulunmuştur. 2.06x0.81x0.25 m boyutlarındadır. Ön yüzünde kırmızı, mavi ve siyah boyalarla yapılmış kesin olarak saptanamamış bezemelerin izleri görülür. Dar kenarlarında ise bir filiz içinde palmet motifleri ayaklarında ise volütler görülür. Klinenin içi elips şeklinde oyulmuştur. Çanak Çömlek: Dromosta parçalar halinde ele geçen ve restore edilen 22 cm yükseklikte, kaliteli, dışa dönük yuvarlak ağızlı, astarlı ve çift şerit kulplu olan bir amphora bulunmuştur. Omuz üzerinde bantları olan bu amphoranın yanı sıra, klinenin altında mermer bir alabastrona ait parçalar da bulunmuştur. 17 cm yüksekliğindeki alabastron plastik küçük tutamaklı, geniş ağız tablalı, silindirik küçük boyunludur. Maden: Dromosta ele geçen demir objelerin ölü taşımada kullanılan arabanın tekerleklerine ait olduğu anlaşılmıştır. Ahşap tekerlekleri birleştirmek için kullanılan tüm çiviler in situ halde bulunmuştur. Tekerlekler ise ahşap olduğu için inorganik halde ele geçmiştir. Bir tanesi dromosun girişinde, 7.7 cm yüksekliğinde, 7.5 cm genişliğinde olan ve diğeri dromosta 3.9 cm yüksekliğinde 3.5 cm genişlikte olan 2 adet bezemesiz bronz çan ele geçmiştir. Bu çanların ölü gömme gelenekleriyle ilişkili olduğu düşünülmektedir. Figürin: Ön odadan mezara girişte 10.5 cm boyunda ve 5 cm genişliğinde elleri göbekte birleştirilmiş bir bronz figürin bulunmuştur. Gövdenin alt kısmında zıvanaya ait parça korunmuştur. Başında keçe başlık öne doğru eğimlidir. 10.2 cm olan diğer figürin de olasılıkla aynı kalıptan çıkmıştır. İkinci bronz figürinin demir sapı korunmuştur. Araba dingillerine pim çivisi olarak kullanıldıkları benzer özelliklerinden anlaşılmaktadır. Bu örneklerden yola çıkarak doğu kökenli oldukları anlaşılır. Dromosun girişinde 4.6 cm uzunlukta 3.4 cm genişlikte ve ön odaya girişte 11.3 cm uzunlukta 3.3 cm genişlikte birer adet bronz koç başı bulunmuştur. İkisinin de boynuzları öne kıvrılmıştır ve kulakları öndedir. Alın ve boyunlarında çizgilerle yapılmış süslemeler bulunmaktadır. İşlevleri kesin olarak bilinmese de, ölü kültü ile ilişkili oldukları düşünülmektedir. Diğer: Ön oda dolgusu içinde bulunan bir kumaş parçası Sardis'in gelişmiş tekstil sanayisini gösteren bir kanıt olarak değerlendirilse de, buluntu yeri nedeniyle kesin bir şey söylenememektedir. Dromos duvarlarının tabanla birleştiği noktada bulunan üzeri yivli 4 adet demir halka, deri kaplama ya da boya izleri saptanan ahşap parçaları, atların koşum takımlarının kalıntıları olarak günümüze ulaşmıştır. |
| Kalıntılar: |
| Yorum ve tarihleme: BT 89 tümülüsü kazısı Lydia arkeolojisine büyük katkılar sağlamıştır. Antik dönemde soyulmuş olmasına rağmen, dromos girişine bırakılmış ve in situ olarak ele geçmiş olan iki araba tekerleği Anadolu'da kazısı yapılmış bir tümülüste ilk defa bulunmuştur. Bu arada ya cenaze töreninde kullanılmış olan arabadır ya da ölünün günlük yaşamda kullandığı bir araçtır. BT 89 tümülüsünde ortaya çıkarılan buluntulardan hareketle, bu mezarı Dareios I (MÖ 520-480) yıllarına yani 6. yüzyıl ile erken 5. yüzyıllara tarihlemek mümkündür [Dedeoğlu 1991: 130]. |
