|
©Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri - TAY Projesi
|
|
|
|
|
|
Altıntepe |
|
|
Çizimler için tıklayın...  |
Fotoğraflar için tıklayın...  |
|
Türü:
|
Mezarlık Alanı |
|
Rakım:
|
m |
|
Bölge:
|
Doğu Anadolu |
|
İl:
|
Van |
|
İlçe:
|
Merkez |
|
Köy:
|
Merkez |
|
Araştırma Yöntemi:
|
Kazı |
|
Dönem:
|
Orta Demir Çağı |
|
|
|
  |
|
| Yeri: Van ili merkezinde, Tuşpa'nın (Van Kalesi) yakınında yer almaktadır. Şehir merkezinin genişlemesi ile birlikte şehrin içine dahil olmuştur. |
| Konumu ve Çevresel Özellikleri: Kuzeyinde yeni yapılan Sanayi Çarşısı, güneyinde ise tren yolu ile sınırlıdır. Batıda İskele Mahallesi'nin içlerine, olasılıkla Van Gölü kıyısının yakınlarına kadar devam etmektedir. Doğu-batı doğrultusunda 1-1.5 km, kuzey-güney doğrultusunda birkaç kilometrelik bir alana yayılmıştır. |
| Tarihçe: |
| Araştırma ve Kazı: Kaçak kazılar nedeniyle büyük ölçüde tahrip olan bu nekropol, ilk olarak 1965 yılında Van-Ağrı karayolunun yapımı sırasında belirlenmiş ve aynı yıl burada küçük bir sondaj kazısı yapılmıştır. 1997-1999 yılları arasında yapılan ikinci dönem kazıları, V. Sevin ve E. Kavaklı başkanlığında gerçekleştirilmiştir. |
| Tabakalanma: Altıntepe nekropol alanında Orta Demir Çağı (Urartu) dönemi halk mezar buluntuları vardır. Yine burada kazı yapan arkeologlar tarafından Erken Demir Çağı'nın da olabileceği düşünülmektedir. |
| Buluntular: Çanak Çömlek: Altıntepe'de ki mezarlar yağmalanmış durumda olsa da, geriye kalan malzemelerin sayısı oldukça fazladır ve büyük bir kısmını çanak çömlek parçaları oluşturmaktadır. Parlak kırmızı cilalı, yuvarlak ya da yonca ağızlı testiler çoktur. Bazılarında özellikle kulpların üzerine gelecek şekilde kazınarak yapılmış hiyeroglif işaretlerine yer verilmiştir. Maden: Madeni buluntular arasında demir, ahşap ve tunç kınları içinde duran demir kılıçlar ve bıçaklar ile ejder başlı tunç bilezikler, süs iğneleri ve fibulalar dikkat çekicidir. Demirden bir at gemi bulunmuştur. Ayrıca, tunç ve gümüş küpeler de çok sayıdadır. Taş: Çok sayıda akik, kornalın ve manyezit gibi taşlardan boncuk bulunmuştur. Mezar: Altıntepe nekropolünde şimdiye kadar 37 adet mezar incelenmiş ve üç ayrı türde gömünün varlığı ortaya konmuştur. Bunlar kaya mezarı, urne mezar ve basit toprak mezarlardır. Kaya Mezarları: Sayıları şimdilik 33 olan kaya mezarlar nekropolün güney etekleri üzerinde, kayanın yükselerek yüzeye açıldığı kesimde yoğunlaşmaktadır. Tümü yumuşak kalkere kazınmış olan bu mezarlar ortak özelliklere sahip oldukları halde yön, boyut ve işçilik açısından birbirinden oldukça farklıdır. Bu durumun ailelerin ekonomik durumlarıyla ilgili olduğu düşünülmektedir. 1.3x1.26x1.1 m'lik küçük bir boşluğu andıranların yanında, 3.2x2.65x1.75 m; 3.55x2.2x1.9 m ve 3.5x2.8 m boyutlarında olanlar da vardır. Toprak altındaki tüm mezarlara ortalama 0.9x0.9 m boyutlarında kuyu biçimli bir dromosla girilebilmektedir. Bunlardan bazılarının duvarlarında, dik ve dar giriş alanına inişi kolaylaştırabilmek için küçük basamak oyukları kazılmıştır. Mezarların biri dışında herbiri tek odalıdır ve yükseklikleri 2 m ile 0.86 m arasında değişmektedir. Düzgün dikdörtgenimsi plan veren yalnızca bir mezar bulunmuştur. Bunun dışındaki tüm odalar resmi görünümlü Urartu mezarlarından oldukça farklı biçimde, son derece kaba işçiliklidir. Elips, yuvarlak, L biçimli, kabaca karemsi ya da biçimsiz bir oyuk şeklinde olanlar vardır. Bazı mezar odalarının duvarlarında oldukça küçük nişlere yer verilmiştir. Urne Mezarlar: Urartu halkının bir kısmı ölülerini yakıp, kül ve kemikleri bir urne (vazo) içine koyarak gömmekteydi. Aynı mezarda hem yakılanlar ve hem de gömülenler yan yana bulunmaktaydı. İki farklı gömme geleneğinin aynı mezarlıkta var oluşunun gerçek nedenleri henüz tam olarak anlaşılamamışsa da, bu durumun Urartu devletini oluşturan iki ayrı etik grubun varlığıyla ya da sınıfsal farklılıklarla açıklanabileceği düşünülmektedir. Altıntepe'de kaya mezarlarından sonra ikinci büyük grubu urne mezarlar oluşturur. Kaya odalarından farklı olarak bunlar bireysel mezarlardır. Urnelerin içindeki kişisel süs eşyaları arasında taş ve ender olarak ahşap boncuklu kolyeler, tunç süs iğneleri, yüzükler ve bilezikler sayılabilir. Bir kısım armağanlar ise urnenin dışında bırakılmıştır. Yıkılmamış olan gruplarda ise tunç kemerler vardır. Basit Toprak Mezarlar: Bu mezarlardaki iskeletler doğrudan doğruya toprağa açılmış basit çukurlar içindedir. Şimdiye kadar bu türde 2 mezar incelenmiştir. Toprağa açılan çukur içine biri tam hocker, diğeri yarım hocker durumunda yerleştirilmiş olan iki iskeletin başları kuzeydoğuya bakmaktadır. Bu mezarlarda parlak kırmızı açkılı çanak çömlek parçaları ile helezon biçimli tunç küpeler, birkaç sıralı halka yüzük, bilek ve boyun çevresinde de boncuklar bulunmuştur. |
| Kalıntılar: |
| Yorum ve tarihleme: Basit tapınak mezarlar klasik Urartu mezarlarından farklı özellikler taşır. Bu belki de mezarın biraz daha erken bir dönemde, Erken Demir Çağı'na tarihlenebileceğini düşündürür. Her ne kadar Altıntepe'deki mezarlar yağmalanmış olsa da artakalan malzemelerin sayısı az değildir. Van / Altıntepe nekropolü şimdiye dek bilimsel olarak kazısı yapılan en geniş Urartu halk mezarlığıdır. Şehir merkezinde olmasından dolayı çok sayıda kaçak kazı yapılmıştır. |
