|
©Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri - TAY Projesi
|
|
|
|
|
|
Priene |
|
|
Çizimler için tıklayın...  |
Fotoğraflar için tıklayın...  |
|
Türü:
|
Kent |
|
Rakım:
|
m |
|
Bölge:
|
Ege |
|
İl:
|
Aydın |
|
İlçe:
|
Söke |
|
Köy:
|
Güllübahçe |
|
Araştırma Yöntemi:
|
Kazı |
|
Dönem:
|
Klasik |
|
|
|
  |
|
| Yeri: Aydın İli, Söke İlçesi'nin güneybatısında, Güllübahçe Kasabası sınırlarında yer almaktadır. |
| Konumu ve Çevresel Özellikleri: Priene kenti Samsun (Mykale) Dağı'nın eteğinde kurulmuştur. Strabon, Mykale'nin yabani hayvanlarla dolu ve çevresinin ağaçlarla kaplı olduğundan bahsetmiştir. Kentin bulunduğu yükseklikten bakıldığında geniş ve düz bir ova görülmektedir. Eskiden bu ovanın bulunduğu yerde deniz yer almaktaydı. Strabon, Maiandros Nehri'nin getirmiş olduğu alüvyonların, önceleri deniz kıyısında olan Priene'yi bir iç kent yaptığından bahsetmiştir. Skylaks ise Priene'nin iki limanı olduğundan söz eder. Büyük İskender'in kente armağanı olan Naulokhon Limanı'nın da Priene'nin toprakları içinde yer aldığı bilinmektedir. |
| Tarihçe: |
| Araştırma ve Kazı: Priene'deki ilk arkeolojik kazılar 1895'te C. Humann tarafından gerçekleştirilmiş ve sonradan Th. Wiegand yönetiminde 1898'e kadar sürdürülmüştür. Fakat bu kazılardan önce British Society of Dilettanti tarafından yürütülen araştırmaların sonuçları yayımlanmıştır. Kazılar 1992 yılından 2000 yılına dek Frankfurt Üniversitesi'nden W. Raeck ile Münih Teknik Üniversitesi'nden W. Koenigs tarafından sürdürülmüştür. 2001 yılından 2013 yılına kadar W. Raeck tarafından gerçekleştirilmiştir. Kazılar 2014 yılından 2017 Milet Müze Müdürlüğü başkanlığında sürdürülmüştür. 2018 yılından beri H. Mert tarafından kazılar gerçekleştirilmektedir. |
| Tabakalanma: |
| Buluntular: Mimari: Yeni Priene'nin MÖ 350'deki kuruluşundan hemen sonra güzel ve sağlam kent duvarları inşa edilmiştir. Priene'nin en eski ve en önemli yapısı olan Athena Tapınağı ise kentin en yüksek yerinde kurulmuş ve MÖ 4. yüzyılın üçüncü çeyreğine tarihlendirilmiştir. Priene'de, Hellenistik Dönem'in olduğu kadar antik çağın da en önemli yapılarından biri olan Priene Tiyatrosu, MÖ 4. yüzyılın ikinci yarısında inşa edilmiştir. Kentteki en eski tapınma yerlerinden biri olan ve bereket tanrıçalarından Demeter ve Kore'ye sunulan Demeter Kutsal Alanı ile burada yer alan sunağın Hellenistik Dönem'de yapıldığı kabul edilmektedir. Kentin en eski okulu ve beden hareketleri merkezi olan Yukarı Gymnasion'un MÖ 4. yüzyılın ikinci yarısında ya da MÖ 4. yüzyılda yapıldığı düşünülmektedir. |
| Kalıntılar: |
| Yorum ve tarihleme: Herodotos'un anlatımına göre, 12 İon kentinden biri olan Priene, İonia Bölgesi'nin siyasal ve dinsel merkezi olan Panionion'un bu kent toprakları içinde yer almasından dolayı, İon dünyasının en erken yerleşmeleri arasında yerini almıştır. Strabon, Priene'nin önce Neleus oğlu Aipytos, sonra ise Thebai'den bir göçmen grubu getiren Philotas tarafından kurulduğundan bahsetmiştir. Ancak kentin başlangıçta nerede kurulduğu kesinlikle bilinmemektedir. Priene'nin bugünkü kalıntılarında MÖ 350'den önceki dönemlere tarihlenebilecek sikkelerin ele hiç geçmiş olmaması, kentin bugünkü yerinin ilk yerleşim yeri olmadığını göstermiştir. İlk yerleşimin ise bir yarımada üzerinde yer aldığı tahmin edilmektedir. Bu ilk yerleşim ile ilgili tek buluntu, Klazomenai'da bir hazinede ele geçen, ön yüzünde Athena başı yer alan ve MÖ 500 tarihlerinde basılmış olduğu kabul edilen elektron bir sikkedir. Yeni Priene kenti ise bugünkü yerinde kurulmuştur. Bu yeni Priene kentinin MÖ 350 yılında, Atina'nın gösterdiği ilgi ve yardımlarla kurulduğu bilinmektedir. Kent, MÖ 343 yılında Amphiktionik Birlik'in bir üyesi olmuştur. Kazılar sonucunda ortaya çıkartılan MÖ 4. yüzyıl ve Hellenistik Dönem yapıtları, Hellen sanatının değeri ve önemi bakımından en başta gelen örnekleri arasında sayılmaktadır. Ayrıca Priene kenti, Hellen dünyası kentleri içinde Hippodamos kent planı sisteminin en eski ve en güzel örneğini oluşturmaktadır. Athena Tapınağı ise dünyanın yedi harikasından biri olarak kabul edilen Maussolleion'un mimarı Pytheos tarafından yapılmıştır. |
