|
©Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri - TAY Projesi
|
|
|
|
|
 |
İznik Kilise Kalıntısı 2 |
|
|
|
|
Çizimler için tıklayın...  |
Fotoğraflar için tıklayın...  |
|
|
|
|
Türü:
|
Kilise |
|
Plan Tipi:
|
Kiborion |
|
Yapım Tarihi:
|
11. yy |
|
Evre:
|
|
|
Araştırma Yöntemi:
|
|
|
Rakım:
|
95 |
|
|
|
|
Bölge:
|
Marmara |
|
İl:
|
Bursa |
|
İlçe:
|
İznik |
|
Köy:
|
Selçuk Mah. |
|
Antik Adı:
|
Nikaia |
|
|
|
  |
|
| Yeri: Bursa İli, İznik İlçesi, Selçuk Mahallesi'nde, Atatürk Caddesi üzerinde yer almaktadır. |
| Konumu ve Çevresel Özellikleri: İznik surlarının dört ana kapısından biri olan Yenişehir Kapısı yakınındaki kilise kalıntısının etrafı günümüzde belediye tarafından temizlenerek park haline getirilmiştir. |
| Araştırma ve Kazı: A.M. Schneider 1932-38 yıllarında bölgede yaptığı incelemede çalılık bir tepe görünümündeki alanda sadece yapıya ait bir takım duvar kalıntıları görebilmiştir [Schneider 1943:18]. O. Aslanapa'nın bu alanda 1964 yılında yaptığı Çini Fırınları Kazısı'nda yapı ortaya çıkarılmıştır [Eyice 1983:153]. S. Eyice daha sonra iki çalışmasıyla yapıyı tanıtmıştır [Eyice 1971; Eyice 1983]. |
| Tanım: Mimari Özellikler: Doğu-batı doğrultulu kiborion planlı bir kilise kalıntısıdır. Yapıda farklı duvar teknikleri görülmüştür. Bir-iki sıra iri taş blokların üstünde tuğla örgünün kullanıldığı tekniğin yanı sıra almaşık örgü de kullanılmıştır. Yer yer çerçeve tekniği de görülmektedir [Eyice 1983:155; Ötüken 1986:229]. Yapının narteks kısmı iki kemerle üç bölüme ayrılmıştır. Narteksten naosa üç kapıyla geçilmektedir. Naos ise dört duvar payandasına oturan, yaklaşık 6 m çapındaki kubbeyle örtülü kare bir mekandır. Naosun sağında ve solunda birer koridor yer almaktadır. Naosun doğusunda dıştan köşeli, içten yuvarlak apsisle biten bema bulunmaktadır. Yan koridorlar da içten yuvarlak, dıştan köşeli apsislerle sonuçlanmaktadır [Eyice 1983:154-155]. Kilisenin ana apsisinin yarıya yakın kısmı yıkılmıştır. İçten yuvarlak bir düzenlemeye sahip apsisin dışarıdan beş köşeli olduğu düşünülmektedir [Eyice, 1983, 155]. Apsiste 0.45-0.50 m derinliğinde, 0.30 m yüksekliğinde bir basamağın kalıntısı görülmektedir. [Ermiş, 2009, 125]. Apsiste küçük bir kalıntısı görülen tek basamaklı yükseltinin erken Bizans dönemine ait yapılarda bulunan, orta Bizans döneminde ender birkaç örneği görülen synthronona ait olduğu düşünülmektedir [Ermiş, 2009, 325]. |
| Buluntular: Mimari Plastik: 1965 yılında kilise kalıntısı içinde bir takım mimari plastik parçaların olduğu belirtilmektedir [Eyice 1983:156]. Diğer: Yapının kalıntıları arasında döşeme ve duvar mozaiğine ait yoğun mozaik parçası bulunmuştur [Eyice 1983:156-157]. |
| Yorum: K. Papadopoulos, İstanbul Kapı yakınındaki kiliseyi Hagios Tryphon Kilisesi olarak tanımlamıştır [Papadopoulos 1952:110-113]. S. Eyice ise, zengin mozaik buluntuya sahip, büyük boyutlu, Yenişehir Kapı yakınındaki bu kilisenin Hagios Tryphon Kilisesi olabileceğini ileri sürmektedir [Eyice 1983:157-159]. U. Peschlow, yapıdaki farklı duvar tekniklerinin farklı yapı evrelerini gösterdiğini belirtmektedir [Peschlow 2004:210-211]. Eyice, yayınlarındaki planlardan birinde bu farklı evreleri belirtmezken, diğerinde belirtmiş ancak metin kısmında bu farklılıklara değinmemiştir [Eyice 1988:21; Eyice 1983]. B. Yalman, duvar örgüsünde alt sırada kullanılan iri blok taşların yapıya yakın olan tiyatrodan getirilmiş olduğuna değinmektedir [Yalman 2002:116]. Tarihlendirme konusunda farklı görüşler öne sürülmektedir. Schneider 1000 yılını önermekte , Eyice 13. yy, Peschlow ise 11-13. yy'a tarihlendirmektedir [Schneider 1943:18; Eyice 1983:158; Peschlow 2004:212]. |
| Tahribat: İKilisenin büyük bölümü yıkılmış durumdadır. Güney nefine ait herhangi bir kalıntı görülmemektedir. Bu alan günümüzde otopark olarak kullanılmaktadır. Yol ve yapılaşmadan kaynaklı olarak yoğun tahribat vardır [TAYEx 25.07.2008]. |
