|
©Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri - TAY Projesi
|
|
|
|
|
 |
Böcek Ayazması |
|
|
|
|
Çizimler için tıklayın...  |
Fotoğraflar için tıklayın...  |
|
|
|
|
Türü:
|
Vaftizhane |
|
Plan Tipi:
|
Merkezi Plan |
|
Yapım Tarihi:
|
6. yy |
|
Evre:
|
Erken |
|
Araştırma Yöntemi:
|
Araştırma |
|
Rakım:
|
100 |
|
|
|
|
Bölge:
|
Marmara |
|
İl:
|
Bursa |
|
İlçe:
|
İznik |
|
Köy:
|
Mahmut Çelebi Mah. |
|
Antik Adı:
|
Nikaia |
|
|
|
  |
|
| Yeri: Bursa İli, İznik İlçesi'nin Mahmut Çelebi Mahallesi'nde, Yakup Çelebi Sokağı üzerinde yer alır. |
| Konumu ve Çevresel Özellikleri: İznik Koimesis Kilisesi kalıntılarının yaklaşık 50 m doğusundadır. Bugünkü yol seviyesinden aşağıda bulunan yapının üzeri toprak kaplıdır. Onarım görerek çevresi betonlanmış olan yapının batısında L biçiminde bir merdiven vardır. Girişine demir parmaklık yapılmış bakımsız durumdaki yapı, İznik Müzesi'nden izin alınarak gezilebilmektedir. |
| Araştırma ve Kazı: 1930 yılında başlanan İznik araştırması kapsamında şehrin Antik Çağ ve Ortaçağ yapıları ele alınmıştır. Bu araştırma içerisinde Böcek Ayazması 1935 yılında A. M. Schneider tarafından incelenmiş, plan ve çizimleri yapılmıştır [Schneider 1943:17]. 6. yy'da vaftizhane binası olarak inşa edilmiş olan yapıda, Papadopoulos 1870'lerde ayin yapıldığına tanık olmuştur [Schneider 1943:17; Ötüken et al. 1986:196]. Yapı 1921 yılına kadar da ayazma olarak kullanılmıştır [Ötüken et al. 1986:196; Eyice 1988:22]. |
| Tanım: Mimari Özellikler: Yuvarlak planlı yapının üzeri kubbe ile örtülüdür. Duvar örgüsünde kaba yontulmuş taş ve harç, aralarda tuğla sıraları kullanılmıştır. Kubbe, niş kemerleri ve giriş kapısının alınlığı tuğla olan yapının zemini taş levha döşelidir. Ayazmanın içinde duvarlarda asimetrik dört niş bulunmaktadır. Nişlerden üç tanesi yuvarlak, bir tanesi dörtgen planlıdır. Yapının ortasında kareye yakın bir havuz yer almaktadır [Schneider 1943:17; Ötüken et al. 1986:196]. Havuzun devşirme olan doğu taşının üzeri yazılıdır. Yapının girişindeki lento da devşirmedir. Ayrıca duvarlarında yer yer devşirme malzemeler görülmektedir. |
| Buluntular: Mimari plastik: Havuzu çevreleyen mermer levhalarda çeşitli kitabeler bulunmaktadır. Havuzun doğu kısmında yer alan mermer levhalardan birinin dar yüzünde 2. yy'a tarihlenen Tevrat'tan alınmış "Her bedene iyi olanı verir. Çünkü O'nun lütfu ebedidir" anlamına gelen İbranice bir kitabe ve stilize yedi kollu şamdan figürü vardır. Levhanın geniş kenarında ise Başmelek Mikhael'in adının geçtiği "Hristiyan İmparator yüce kral Mikhael Kulesi" yazılı Grekçe bir yazıt vardır [Schneider-Karnapp 1938:51; Schneider 1943:17; Ötüken et al. 1986:196; Yalman 2002:120]. S. Eyice, surlara ait olan bu kitabenin, ayazmanın Rumlar tarafından onarıldığının bir kanıtı olduğunu belirtmektedir [Eyice 1988:23]. Ayrıca yapının doğu duvarında üzerinde haç ve baklava motifleri bulunan mermer bir levha yer almaktadır [Schneider 1943:17]. |
| Yorum: |
| Tahribat: Ayazmanın üzeri betonla kaplanmıştır. Batıda bulunan girişi demir parmaklıklı bir kapı ile kapatılmıştır. "L" planlı giriş merdivenlerinin üzeri de yer yer betonla sıvanmıştır. Ayrıca girişin üzerine demir bir konstrüksiyon yapılmıştır. İç kısımda yer alan havuzun taşları kötü durumdadır. Batı duvarın üstü tuğla örgü ile yükseltilmiştir. Ayazmanın içi ve çevresi çöp, moloz ve otlarla doludur. Yapının etrafında yapılaşma yoğundur. Hemen kuzeyinden geçen Yakup Çelebi Sokak üzerindeki ayazma, iki apartmanın ortasında kalmıştır [TAYEx 23.07.2008]. |
