|
©Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri - TAY Projesi
|
|
|
|
|
 |
Boğdan Sarayı |
|
|
|
|
Çizimler için tıklayın...  |
Fotoğraflar için tıklayın...  |
|
|
|
|
Türü:
|
Kilise |
|
Plan Tipi:
|
Tek Nefli |
|
Yapım Tarihi:
|
13. - 14. yy |
|
Evre:
|
Son |
|
Araştırma Yöntemi:
|
Araştırma Kazı |
|
Rakım:
|
40 |
|
|
|
|
Bölge:
|
Marmara |
|
İl:
|
İstanbul |
|
İlçe:
|
Fatih |
|
Köy:
|
Kasım Gürani Mah. |
|
Antik Adı:
|
Konstantinopolis |
|
|
|
  |
|
| Yeri: İstanbul İli, Fatih İlçesi, Draman semtinde, Draman Caddesi, Cepken Sokak'ta bulunmaktadır. |
| Konumu ve Çevresel Özellikleri: Bizans Dönemi geçmişine ilişkin yeteri kadar bilgi bulunmayan yapı, Konstantinopolis'in Osmanlılar tarafından alınmasından sonra, Hagios Nikolaos adı ile, bölgede büyük bir arazide kendi yerleşimlerini kurmuş olan Boğdan voyvodalarının mülküne geçmiştir. [Müller-Wiener 2001:108]. Yapının Osmanlı Dönemi'nde camiye devşirildiğine ilişkin herhangi bir kayıt bulunmamaktadır. Osmanlı Dönemi'nde yapının yüksek duvarlarla çevrili olduğu bilinmektedir. 120 m güneybatısında 9. yy'a tarihlenen Kefeli Mescidi, 280 m güneybatısında 13. yy'a tarihlenen Odalar Camii kalıntıları ve 290 m doğusunda Fethiye Camii (Pammakaristos Manastırı Kilisesi) yer almaktadır. |
| Araştırma ve Kazı: 1918 yılında yapıda kazı çalışmaları yapılmış ve Schweinfurth tarafından yapının iki katlı olduğu ortaya çıkartılmıştır [Eyice 1980:44]. |
| Tanım: Mimari Evreler: Yapının 13. ya da 14. yy'larda inşa edildiği tahmin edilmektedir. Şapel 16. yy'da yerleşim bölgesi olarak bugünkü Draman civarını tercih eden Boğdan voyvodalarının mülkiyetine geçmiştir. 17. yy'da şapel ve yanı başında bulunan Boğdan Sarayı İstanbul'daki yabancı elçiliklere kiralanmıştır. 18. yy'ın ikinci yarısında ise yapı Athos Dağı'ndaki Hagios Panteleimon Manastırı'nın mülkiyetine geçmiştir. 1784 yılında geçirdiği yangın sonucunda zarar gören yapı o günden sonra kullanım dışı kalmıştır [Müller-Wiener 2001]. 1930'lu yılarda yapının üst katı yıktırılmış, 1950'li yıllardan sonra yapıdaki tahribat hızlanmıştır. Mimari Özellikler: Şapel, kiliselerin genelde olduğu gibi batı-doğu değil, kuzey-güney doğrultusunda uzanmaktadır. Yan duvarlarındaki izler yapının bir kompleksin parçası olduğunu göstermektedir. Bir özel şapel ya da mezar yapısı olarak inşa edilen ve iki katlı olan bu küçük yapının alt katı, beşik tonozla örtülü ve bir apsisle sonlanan 8.8 m boyunda 3.7 m eninde tek nefli bir mekandır. Apsis dışardan beş cepheli, içerden yuvarlaktır ve çatı seviyesine kadar yükselmektedir. Ortadaki üç cephesi uzun ve kör nişlerle süslenmiş olup, yalnızca ortadaki cephede küçük bir pencere açılmıştır. Apsisteki tek pencere ile aydınlanan alttaki mekanın bir krypta olduğu içinde bulunan üç lahitten anlaşılmaktadır [Eyice 1980]. Üst kat da alt katın planını tekrarlar, ancak üzeri kasnaksız bir kubbe ile örtülüdür. Şapel düzenli taş ve tuğla sıraları ile inşa edilmiştir. Dört kesme taş dizisini, dört sıra olarak görülen tuğla hatıl izlemektedir. Ancak hatıl aslında yedi tuğla dizisinden oluşuyorsa da, gizli tuğla tekniği kullanıldığından bunlardan dördü dışarıdan görülebilmektedir. Üst mekan, uzun kenarlarda yer alan kemerli birer pencere ile aydınlatılmaktaydı [Eyice 1980:43-45, lev. 71-76; Mathews 1976:36, res. 7.1-7.5; van Millingen 1974:280-286, res. 98]. |
| Buluntular: J.B. Papadopoulos şapelin kryptasında üç adet lahitten söz etmektedir [Papadopoulos 1920]. |
| Yorum: W. Müller-Wiener yapının mezar şapeli olarak Prodromos Manastırı'nın bir parçası olabileceğini belirtmektedir [Müller-Wiener 2001:108]. A. van Millingen yapının orijinal örtüsünün ahşap olabileceğini belirtmektedir [van Millingen 1974:280-287]. S. Eyice de kubbenin orijinal örtü olmadığını ve sonradan yapıya eklendiğini öne sürmektedir [Eyice 1980:44]. Şapelin, Semavi Eyice'ye ait 1980 tarihli kaynaktaki çiziminde yön oku yanlış olarak batı yönüne bakmaktadır. |
| Tahribat: Çok yoğun tahribatın görüldüğü şapel, günümüzde otomobil lastikçisi olarak kullanılmaktadır. Ayakta kalan duvarların üzerine makineler yerleştirilmiş, duvarların üzerine lastikler ve çeşitli araçlar yığılmıştır. Duvarların yıkılan yerleri tuğla ve betonla örülmüş ve kuzeybatı köşesine betonarme bir kulübe yapılmıştır [TAYEx 13.09.2008]. |
