TAY-Haber Ayrıntı

K�M�R YIKAMA TES�S� TAR�H� ESER D�YE KORUMA ALTINA ALINDI

TAYHaber

26/11/2007

Zonguldak'ta harabe haldeki eski k�m�r y�kama tesisi 'tarihi eser' oldu�u gerek�esiyle koruma alt�na al�nd�. Frans�zlar taraf�ndan in�a edilerek 1957 y�l�nda i�letmeye a��lan bina 'dokunulmazl�k' z�rh�na b�r�nd�. Y�k�lma tehlikesi ta��yan binan�n bulundu�u yakla��k 200 d�n�ml�k arazi �zerine �imdi bir �ivi bile �ak�lam�yor. Zonguldak Belediye Ba�kan� Secaattin Gonca, Koruma Kurulu'nun verdi�i karara tepkili. Denize s�f�r noktada metruk binan�n yerini ye�il alan olarak d�zenlemek istediklerini belirten Gonca, "Entel tak�m� 'bu binan�n tarihi �zelli�i varm��, koruma alt�na alal�m' dediler, buyurun korusunlar. Hepsi �ekip gittiler, yine biz bize kald�k. Buray� koruma alt�na alanlar� da ald�ranlar� da k�n�yorum." diyor. Karab�k K�lt�r ve Tabiat Varl�klar�n� Koruma M�d�r� Mustafa Sucu ise k�m�r tesisini koruma alt�na alan karar�n uzmanlar taraf�ndan verildi�ini belirtti. Sucu, "Her korunan varl�k tarihi eser olamaz. Tarihi olmayan eser de k�lt�r varl�� olabilir" dedi. �lgin� karar, Zonguldak Belediyesi'nin T�rkiye Ta�k�m�r� Kurumu (TTK) Merkez Lavvar�'ndan geriye kalan harabe binay� y�kmak i�in �al��ma ba�latmas� �zerine al�nd�. CHP'li belediye meclis �yeleri binan�n tarihi �zellik ta��d�� gerek�esiyle y�k�m�n durdurulmas� i�in Tabiat ve Tarih Varl�klar�n� Koruma Kurulu'na ba�vurmu�tu. An�tlar Kurulu'nun karar�yla �ehrin g�be�indeki '�irkinlik abidesi' olarak g�r�len binan�n korunaca�� tescillendi. Karara isyan eden Belediye Ba�kan� Secaattin Gonca, "Bu binan�n neresi tarihtir ve neresi koruma alt�na al�nacakt�r? Ak�amlar� burada olur olmaz insanlar kal�yor. Buray� koruma alt�na ald�ranlar gelsinler tarihi bina dedikleri rezilli�i korusunlar." dedi. Gonca, karar�n kald�r�lmas� i�in hukuki m�cadele yapacaklar�n� kaydetti. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakan� Hilmi G�ler de lavvar alan�ndaki incelemede koruma karar�na tepki g�stermi�ti. G�ler, "Lavvar�n nesini koruyaca��z? Lavvar�, onu koruyacak arkada�lara verelim tarihi bir �ey olarak als�n g�t�rs�nler. Lavvar k�m�r y�kamak, kalitesini art�rmak i�indir. Ta�� topra�� ta��mamak i�indir. Bu m�zelik olay de�il." demi�ti. Karab�k K�lt�r ve Tabiat Varl�klar�n� Koruma M�d�r� Mustafa Sucu, karar�n T�rkiye'nin �e�itli �niversitelerindeki uzman ��retim �yelerinden olu�an ba��ms�z kurul taraf�ndan al�nd��n� s�yledi. Her korunan varl��n tarihi eser olmayaca��n� belirten Sucu, "Tarihi olmayan bir eser de k�lt�r varl�� olabilir. Tarihi eser de�il, k�lt�r varl�� olarak tescil edildi." ifadelerini kulland�. Lavvar tesisi 1957 y�l�nda kurulmu�tu. Zonguldak Belediyesi'nin harabe bina ve �evresini d�zenlemek i�in ba�latt�� al��ma An�tlar Kurulu karar�yla durdurulmu�tu. Bir y�ld�r bina ve �evresine �ivi �ak�lamad�. TTK Genel M�d�rl�� ve Zonguldak Belediye Ba�kanl��, bu karar�n iptali i�in dava a�t�; ancak �abalar netice vermedi. 'Bu bina, An�tlar Kurulu taraf�ndan koruma alt�na al�nm��t�r' tabelas� asan An�tlar Kurulu, bu karar�yla '�irkinlik abidesi'nin korunaca��n� tescillemi� oldu. Zaman, Haber: Abdullah Karabacak Nano Yorum Amac�, tarihi an�tlar ve sitlerin korunmas�, muhafaza edilmesi ve de�erlendirilmesine y�nelik teoriler, y�ntemler, teknikler ile ilgili her t�rl� ara�t�rmay� desteklemek ve y�nlendirmek olan Uluslararas� ve h�k�metler d�� bir organizasyon olan ICOMOS end�stri miras� hakk�nda ��yle diyor: "End�stri miras�, d�nyadaki di�er k�lt�r miras� alanlar�nda oldu�u gibi tehdit alt�ndad�r. Son ikiy�z y�l� tan�mlayan h�zl� ekonomik ve end�stri alan�ndaki de�i�imlerin, �o�unlukla teknolojik de�i�imler ya da do�al kaynaklar�n t�ketilmesi sonucu terkedilmi� �ok say�da sit �zerinde etkileri olmu�tur. End�stri tarihi i�inde ve ge�mi� y�zy�llarda bu sitlerin de�eri, ne olursa olsun �o�unlukla yanl�� anla��lm�� ve genelde bu miras�n �nemine y�nelik bilin� ve �zellikle de halk�n onunla b�t�nle�me iste�i eksik kalm��t�r. Fabrikalar, b�y�k tar�m i�letmeleri, d�k�mevleri, maden ocaklar�, tren istasyonlar� ve di�er end�stri miras� tipleri, dinsel sitler ve �o�unlukla kendilerine �ncelik tan�nan konutlarla ayn� �neme sahip bir �al��ma ve �retim yerinin g�stergeleridir. End�stri miras� genellikle insanl��n yarat�c� g�c�n�n en b�y�k tan�klar�ndan baz�lar�n� tehdit eden y�k�mlar ve terkler nedeniyle yok olma tehlikesi i�indedir." Zonguldak'da bulunan lavuar�n An�tlar Kurulu taraf�ndan end�stri miras� olarak koruma alt�na al�nmas�n�n ard�ndan ba�layan tart��malar �a��rt�c� de�il. �lkemizde hen�z oturmayan "K�lt�r miras�" tan�m�ndan sonra "end�stri miras�" tan�m� da anla��lan zor kabul g�recek. E�er sizlerin aras�nda da bu konuda terdd�t� olan varsa, san�yorum Zonguldak ve end�stri miras�yla ilgili a�a��daki yaz� ilginizi �ekecektir. Ay�e Didem Bayvas ***** CUMHUR�YET�N YEN� KENT� ZONGULDAK VE END�STR� M�RASI End�stri miras�, cumhuriyetin mimari miras�, modern mimarl�k miras� koruma tan�m ve kavramlar� aras�nda yer alan yeni s�zc�klerdir. Gerek tan�msal, gerekse koruma sorunu a��s�ndan bu konular 20. y�zy�l�n ikinci yar�s�ndan itibaren ulusal ve uluslararas� ortamlarda de�i�ik �l�ek ve i�erikte tart��lm��t�r. Yak�n ge�mi�in mimarl�k �r�nleri olan eserler hen�z toplumun t�m payda�lar� / kesimi taraf�ndan yeterince benimsenmedi�i i�in, bu eserlerin korunmas� konusunda yeni bir i�erik ve buna ba�l� koruma �l��tleri belirlenmeli ve bu �l��tler h�zla yayg�nla�mal�d�r. �lke ekonomisine katk� koyan bir sekt�r�n (sanayi/end�stri) bir d�nemin yap� grubuna referansla tart��lan yap�lar�n�n korunmas�nda, bu yap�lar�n ''mimarl�k �r�n�" ve ''mimarl�k k�lt�r�''n�n bir ��esi odakl� ele al�nmas� gerekmektedir. �lkenin mimarl�k k�lt�r�n�n somut fiziksel verilerini i�eren ve bu nedenle belge ve e�itim de�eri y�ksek olan mimari yap�tlar, 2863 say�l� K�lt�r ve Tabiat Varl�klar� Koruma Yasas�'nda ''sosyal ya�ama konu olmu�, bilimsel ve k�lt�rel a��dan �zg�n de�er ta��yan [...] t�m eserler" olarak tan�mlanmaktad�r. Bu tan�mla ''sosyal ya�ama konu" olmak, ''bilimsel ve k�lt�rel a��dan �zg�n de�er'' ta��mak �nem kazanmaktad�r. Korumadaki t�m bu yeni tan�m ve kavramlar bu iki �l��t �zerinden de�erlendirilmek durumundad�r. �lkede 19. y�zy�l sonu ve 20. y�zy�l�n ba�lar�n� i�eren s�re�te sanayi devrimi ve modern �a��n �retti�i alan ve yap�lar�n korunmas�, ya�at�lmas� ve s�rd�r�lebilirliklerinin sa�lanabilmesi bu eserlerin ancak kentin payda�lar� taraf�ndan bir mimarl�k k�lt�r� / miras� olarak kavranmas� ve bu konuda bilin�lenmesi ile m�mk�nd�r. T�rkiye'de yap� ya da alanlar�n s�rd�r�lebilirlik kavram�n�n yerle�memesinden kaynakl� fiziksel �mr�, do�al �m�rden daha k�sa olmaktad�r. Alan�n getiriminin / rant�n�n y�ksekli�i, kent topraklar�n�n a��r� de�erlenmesi, yap�lar�n fiziksel ya�am�n� tamamlamadan ge�mi�ten g�n�m�ze her d�nemde �l�ek ve niteli�i farkl� olan kentsel getirime / ranta dayal� sermaye birikim s�re�leri �lkelerin fiziksel, toplumsal yap�s�n�n yeniden bi�imlenmesinde ve de�i�im ve d�n��m�nde etkin olmu�tur. Zaman i�inde kent merkez ya da alt merkezlerinde kalan de�i�ik i�levlerin konumlanm�� oldu�u alanlar ve yap�lar her zaman rant beklentilerinin y�ksek oldu�u, kentin eskiyen y�z� olarak ilk m�dahale edilecek, �ncelikli alanlar olarak g�r�lm�� ve s�rekli yenilenerek d�n��t�r�lm�� ya da d�n��t�r�lmek istenmi�tir. Konumlar� itibariyle sermayenin cazibe alan� olan eskimi� yap�lar ve alanlar sonu�ta kapitalizmin g�c� olan mekanlar olarak kentte kendine yeni bir ifade bi�imi bulmu�lard�r. Yak�n ge�mi�in mimarl�k eserlerinin i�levsel olarak eskiyen (�zg�n i�levlerini yitirmi�) mekanlar� t�m kentlerde bug�n siyasi g��lerin ve sermayenin ilgi oda�� olmaktad�r. Kentlerin yak�n ge�mi�inin somut belgesi olan mimarl�k k�lt�rlerinin tek tek yok edildi�i alanlar, gen� cumhuriyetin de�i�ik mimarl�k anlay��n�, k�lt�r�n� ve yap� t�r�n� yans�tan alanlard�r. Cumhuriyet mimari miras ve cumhuriyet sitlerinin yok edildi�i alanlar ne yaz�k ki yerel ve merkezi y�netimler kanal�yla ger�ekle�mekte ve bu d�n��mlerde kurumlar ideolojilerini mekana yans�tarak g�c�n mekana yans�mas�na da neden olmaktad�rlar. Son y�llarda, AB uyum s�reci odakl� ��kan yasalar, hen�z altyap�s�n� ve k�lt�r devrimini ger�ekle�tirememi� olan �lkede bu alanlarla ilgili s�re�leri ve dolay�s�yla y�k�mlar� h�zland�rmaktad�r. T�m bunlar�n sonucunda, toplum bir s�re sonra mimari, mekansal ve bunlara ba�l� olarak toplumsal belle�ini de yitirecektir. 13 Haziran 2006'da Cumhuriyetin ba�kenti Ankara'da ya�anan, mimarl�k k�lt�r�n�n bir �r�n�, kent bellek ve kimli�inin somut bir belgesi olan tescilli Ankara Havagaz� Fabrikas�, K�lt�r ve Tabiat Varl�klar� Koruma B�lge Kurulu'nun karar� ile tescilden d��erek, yerel y�netimin, "bir gece yar�s� harekat�" ile yok edilmi�tir. Kent end�stri miras�n�n ve t�r�n�n ilk �rnekleri yap� ve makinelerden olu�an bu sanayi yerle�kesi, sermaye odaklar�n�n talebine yerel y�netimin katk�s� ile yenik d��m��t�r. Ankara Cumhuriyetin ba�kentidir ve bu niteli�i ile Cumhuriyetin mimari tasar�m anlay��n� sergileyen bir duru� ve yap�ya sahiptir. �evremizde izledi�imiz sosyal, k�lt�rel, ekonomik, y�netsel vb. etkinlikler i�in gerekli yap�lar ve mekanlar 1920'Ii y�llardan g�n�m�ze sadece ba�kentin de�il, Cumhuriyetin de hikayesini anlatmaktad�r. Bu yap�lar bir d�neme tan�kl�k etmi�, d�neminin mimari, k�lt�rel, sosyal, ekonomik �zelliklerini ta��yan ve gelecek nesiller i�in somut belge de�eri olan ��elerdir. Bizlerin g�revi ise k�lt�rel miras olarak tan�mlad��m�z bu belgeleri korumak, geli�tirmek ve bizden sonraki nesillere iletmektir. Son y�llarda end�stri miras�n�n bir ba�ka yok olu�u da Cumhuriyetin Anadolu kentlerinden biri olan ve sanayi kenti olarak kurulmu� Zonguldak Ta� K�m�r� i�letmeleri'nde ger�ekle�mi�tir. Arazi getiriminin y�ksek oldu�u k�y�da ve kent merkezinde kalm��, T�rkiye Ta�k�m�r� Kurumu'nun m�lkiyetinde olan Lavuar (k�m�r y�kama) tesisleri ve alan�, bir ba�ka yerel y�netim taraf�ndan kent belle�inden silinmi�tir. Tesis, Cumhuriyet �ncesi Zonguldak'ta yabanc� �irketlerin kurdu�u tesislerin bulundu�u alana 1950'Ii y�llarda in�a edilmi�tir. K�m�r y�kama i�leminin kurumun di�er tesislerine kayd�r�lmas�yla bo�alt�lan, yar�m as�rdan beri i�levini s�rd�ren alanda y�k�m, tesisin �elik aksam�n�n hurda olarak de�erlendirilmek �zere s�k�lmesi ile ba�lam��t�r. �ehir merkezinde yer alan ve Zonguldak ili ile �zde�le�en bu tesis, T�rkiye'nin sanayile�mesine �nderlik etmi�, Zonguldak ilinin, hatta Cumhuriyet d�nemi T�rkiye'sinin �nemli sanayi yap�lar�ndan biri idi. Tescilli Ankara Havagaz� Fabrikas� ve Zonguldak Lavuar Tesisleri'nin y�k�m� ICOMOS'un "Sanayi Miras Y�l�" olarak tan�mlad�� 2006 y�l�nda ger�ekle�mi�tir. Ankara K�lt�r ve Tabiat Varl�klar� Koruma B�lge Kurulu'nun tescilden d��me karar�na kar��n, Karab�k K�lt�r ve Tabiat Varl�klar� Koruma B�lge Kurulu, b�y�k �l��de y�k�lm�� olan tesisin "Cumhuriyetin sanayi tesislerinden biri oldu�una, bir d�nemin k�lt�r�n� belgelemesi ve ge�mi�in de�erlerini gelecek nesillere aktar�lmas� sorumlulu�u ile tesisin yeni i�levler ve tasar�mlarla ya�at�lmas� gerekti�i" �eklinde de�erlendirme yaparak, tesisin y�k�lmam�� nitelerinden kent tarihi a��s�ndan simgesel �zelli�i bulunan �� adet "kule"nin ve yeralt�ndaki "silo alt�" olarak tan�mlanan birimin ve alan i�inde kalabilmi� olan bir di�er yap�n�n korunarak kullan�labilece�i g�r�� ile ta��nmaz k�lt�r varl�� olarak tesciline karar vermi�tir. Ayn� kurumun iki farkl� biriminden birisi, daha �nce k�lt�r varl�� olarak tescillenmi� bir sanayi yap�s�n�n tescil kayd�n�n kald�r�rken, di�eri daha yeni olan di�er bir sanayi yap�s�n�n kalabilen b�l�mlerini k�lt�r varl�� olarak tescil etmi�tir. Farkl� davran�� ve de�erlendirme referanslar�n� i�eren bu kararlar�n ba�ka platformlarda tart��lmas� gerekmektedir. Zonguldak ve End�stri Yap�lar� Zonguldak, b�lgedeki k�m�r ve maden yataklar�n�n zenginli�i ile var olmu� ve Cumhuriyetin ilan�ndan sonra il olan Anadolu'nun yeni kentlerinden biridir. Kent bir ta�k�m�r� yerle�kesidir; k�m�r i�letmesi ile var olmu�, tesislerin ek servisleri, i�letme birimleri ve i��i konutlar� ile yap�lanm�� bir sanayi kentidir. Zonguldak'�n tarihi, b�lgenin ve k�m�r i�letmeleri tarihinde �nemli bir ki�i olan Uzun Mehmet'in 1829 y�l�n- da Ere�li �l�esinde ta�k�m�r�n� bulmas� ve 1848 y�l�nda da b�lgede k�m�r i�letmecili�ine ge�ilmesi ile ba�lar. 1930'larda Zonguldak �ehir merkezi Ere�li kazas�na ba�l�, Karadeniz sahilinde "ah�ap iskelesi'' olan bir koydur. �skele ve �evresi Tersane-i Amire'ye -Devlet tersanesine- ba�l�, bahriye subay ve askerlerinin g�rev yapt�� az say�da birimin oldu�u bir yerle�im alan� olarak tan�mlanmaktad�r.' K�m�r �retiminin ba�lamas�ndan sonra, k�sa zamanda �ehir merkezi haline gelen Zonguldak, k�m�r ocaklar�n�n a��lmas� ve ocaklar etraf�nda gerekli servis ve destekleyici birimlerin eklenmesiyle geli�mi�tir. Kaynaklardan 1848 y�l� �ncesi b�lgede k��k �l�ekte �retiminin yap�ld��, buna paralel olarak da havzada s�n�r tespiti ve k�m�r rezervinin belirlenmesi �al��malar�n s�rd�r�ld��, 1840 tarihi �ncesinde ise b�lgede Kozlu iskelelerinin varl�� ve Kozlu'da maden ocaklar�n�n �al��t��, Ere�li'de k�m�r madenlerinin bulundu�u anla��lmaktad�r. 1840'Ii y�llarda ba�layan ta�k�m�r� �retimi 1850'den sonra h�zlan�nca, k�m�r y�kleme iskeleleri �evresinde ba�layan madencilik ve buna ait yap�lanmalar, yeni a��lan k�m�r ocaklar� ile birlikte bu ocaklar etraf�ndaki yeni yerle�imlerle k�m�r havzas� ocaklar etraf�nda geli�erek b�y�m��t�r. 1850 K�r�m sava�� esnas�nda havzada ilk ta��ma projesi olan demiryolu �ngiliz uzmanlar taraf�ndan yap�lm��t�r. Sava� esnas�nda Frans�z ve �ngiliz donanmas�n�n t�m k�m�r ihtiyac� da b�lgedeki havzadan kar��lanm��t�r. 1860'Iar�n sonlar�nda rayl� sistem, k�m�r ak�tma kanallar� yenilenmi� ve bu yenilemelere ek olarak yeni rayl� sistemler in�a edilerek tesisler ve mekanik k�m�r ta��ma donan�mlar� geli�mi�tir. 1890'da Frans�z, Bel�ika, Alman ve �talyan �irketleri havzaya yerle�ir. 1896 y�l�nda, uzun y�llar Zonguldak'ta kalan Frans�zlar�n "Ere�li �irketi Osmaniye"si, b�lgeye m�hendis ve teknik elamanlar getirerek, havzada demiryollar� ve limanlar kurar. Bu d�nemde Havza'da Ruslar ve yerli Ermenilerle, Rumlar�n �irketleri de bulunmaktad�r. D�nyada k�m�r�n �neminin artmas�yla Zonguldak K�m�r Havzas�'n�n da �nemi artm��, �retim ve ihracat artarken sadece Zonguldak ve �evre k�ylerden de�il yak�n illerden gelen insanlar da Zonguldak'ta yerle�meye ba�lam��t�r. Kent havzaya yerli ve yabanc� sermayenin giri�i ile g�� alarak b�y�k bir yerle�im alan�na ve sanayi b�lgesine d�n��m��t�r. Do�al kaynaklar�n y�nlendirdi�i bir ekonomik yap�ya sahip olan kent, yeralt� kaynaklar� a��s�ndan �lkenin en zengin illerinden biridir. Bu zenginlik yer�st�ne in�a edilen de�i�ik d�nem yap�lar ile fiziksel olarak da zenginle�mi�tir. Bu nedenle, b�lge ve kent her d�nemde geli�mi� Emperyalist �lkelerin �ekim noktas� olmu�tur. 1914 y�l�nda 1. D�nya Sava�� ile birlikte Almanlar k�m�r havzas�n�n y�netimini ele alm��, ayn� zamanda bir Alman albay, Harp Akademisi Merkezi'ni y�neterek �lkenin her kolunda kendi yap�lanmalar�n� da olu�turmaya �al��m��lard�r. De�erlerinden dolay� b�lgenin y�netimi s�rekli de�i�kenlik g�stermi�, 1848 y�l�nda ilk k�m�r oca��n�n a��lmas� ile birlikte de�i�ik kurumlar y�netimde bulunmu�tur. Osmanl� �mparatorlu�u ve 1. D�nya sava�� s�ras�nda geli�mi� �lkelerin hedefi olan b�lge Cumhuriyetin ilan� ve ba��ms�zl��n ve kalk�nman�n temel kaynaklar�ndan biri olarak ele al�nm�� ve ulus devletin modernle�me ve kalk�nma projesine d�n��m��t�r. Cumhuriyetin yeni kadrolar� b�lgeye, maden i��ilerine d�nm�� ve y�re insan�na sahip ��km��lard�r. 1935'Iere gelindi�inde daha ciddi at�l�mlar i�ine giren gen� T�rkiye Cumhuriyeti, devlet ad�na �irketler kurmakla i�in y�r�yemeyece�ini g�r�nce, sanayinin gelece�i i�in kesin ��z�m�, 1940 y�l�nda b�t�n k�m�r havzas�n� devletle�tirmekte bulmu�tur. Bu d�n�m noktas�ndan itibaren Zonguldak Maden Ocaklar�, devlet eliyle tasarlanan ve do�rudan do�ruya b�t�n T�rkiye'ye kaynak aktarmaya ba�layan bir sanayi b�lgesi olmu�tur. Cumhuriyetin ilan� ile birlikte planl� yerle�me d�zenine ge�en kentte ve b�lgede 1924 y�l�ndan itibaren k�m�r ocaklar�na ba�l� olarak de�i�ik nitelikte ve �l�ekte sanayi tesisleri in�a edilmi�tir. Bug�n havza 11.150 km karesi karada, 2.200 km karesi de denizde olmak �zere 13.350 km karelik bir alan� kapsamaktad�r. Ulus-devlet kapsam�nda sanayi ve madencilikle geli�ip belli bir uygarl�k d�zeyine eri�en Cumhuriyet kenti Zonguldak, yeni neo-liberal politikalar ile sanayisizle�me s�recinden �ncelikle etkilenerek g�c�n� ve kimli�ini h�zla yitirmeye ba�lam��t�r. Cumhuriyet'in ilke ve hedefleriyle yarat�lan kent ba�lang��taki planl� ve ilkeli geli�iminin ard�ndan son y�llarda sanayideki gerileme ile birlikte bug�ne kadar �retilmi� olan ve var olma nedeni olan t�m unsurlar�, kurumlar� ve onlar�n �retmi� oldu�u sanayi miras�n� terk ederek ''var olu� de�erlerini" ve dolay�s�yla kendini yok etmeye ba�lam��t�r. �a�da� koruma yakla��mlar� kapsam�nda bug�n sanayi d�nemine ve �retim k�lt�r�ne ait kal�nt�lar ait olduklar� d�nemin bilimsel, teknolojik, mimari, estetik, sosyal ve k�lt�rel �zelliklerini yans�tmalar�ndan dolay� end�stri / sanayi miras� olarak tan�mlanmaktad�r. Bu kal�tlar �retim, ula��m ve kamusal hizmetlere (elektrik �retimi, altyap�, vb.) ait mimari yap� ve makineler ile buralarda �al��an insanlar i�in planlanm�� toplu konut, e�itim ve dini yap�lar� gibi sosyal, k�lt�rel mimari �evrelerden olu�maktad�r. Tan�kl�k etti�i d�neme ait �retim teknik ve s�re�lerinin bilimsel, teknolojik, mimari ve estetik �zelliklerini sunan, d�neminin fiziksel, sosyal, k�lt�rel ve ekonomik yap�s�n� yans�tan sosyal ya�ama konu olmu� bilimsel ve k�lt�rel a��dan �zg�n de�er ta��yan bu alanlar ve yap�lar korunmas� gerekli k�lt�r miras�d�r. Avrupa Konseyi Bakanlar Kurulu, teknik, end�striyel ve bay�nd�rl�k alanlar�ndaki miras�n Avrupa'n�n tarihsel miras�n�n ayr�lmaz bir par�as� oldu�unu hat�rlatarak; bu miras�n, �zel karakteri dikkate al�narak uygun �nlemlerle korunmas� ve muhafaza edilmesi i�in �ye Devletlere �u tavsiyelerde bulunmaktad�r. * Teknik, end�striyel ve bay�nd�rl�k alanlar�ndaki mira- s�n belirlenmesi, incelenmesi ve bilimsel bak�mdan ��z�mlenmesine elveri�li �nlemler al�nmal� ve bu �nlemlerin uygulanmas� izlenmelidir; * Bu miras�n kendine �zg� �zelliklerine uygun olarak, korunmas�na ve muhafazas�na ili�kin yasal �nlemler al�nmal�d�r; * Teknik ve end�striyel alanlardaki miras konusunda halk daha fazla bilgilendirilmeli; bu bilginin g��lendiril- mesi; turizmin geli�tirilmesine �zel �nem verilmelidir. Koruma konusunda dikkat edilmesi gereken hususlar konusunda ise a�a��daki tavsiyelerde bulunmaktad�r: 1. Korumaya y�nelik olarak: * Yasal �nlemler almak; * Gelecekte ara�t�rmalar i�in rezerv alanlar� temsil eden bo�alt�lm�� end�striyel arazilere dair bir arazi politikas� belirlemek; * B�lgesel d�zeyde pilot ara�t�rma ve koruma programlar� ba�latmak. 2. Te�vik unsurlar� sa�lamaya y�nelik olarak: * Vergi te�vikleri arac�l��yla i�letmelerden destek al�nmas� �abalar�n� art�rmak; * Bu miras�n de�i�ik alanlar�nda �al��malar yapan kurumlar�n bu �al��malar�n� g��lendirmek. End�stri miras� konusunda halk� bilin�lendirmeye d�n�k �nlemleri ise �u �ekilde s�ralamaktad�r. 1. �niversite ya da belirli meslek dallar� d�zeyinde bu alanda uzman e�itimini te�vik etmek; 2. A�a��da belirtilen konularda bilgi sa�lamak ve halk� bilin�lendirmeye y�nelik �zel kampanyalar d�zenlemek. 18. y�zy�l�n sonundan itibaren enerji kullan�m�ndaki yenilikler �retimde sosyal, teknolojik ve ekonomik y�nden h�zl� bir de�i�ime neden olmu�; bu de�i�im daha sonra sanayi devrimi olarak adland�r�lan ve b�t�n insanl�� etkileyen ve etkileri g�n�m�ze kadar ula�an tarihi bir d�nemin ba�lang�c� olmu�tur. G�n�m�zde kentler, Sanayi Devrimi ile bug�nk� niteli�ine b�r�nme yolunda �nemli bir d�neme� kat etmi� ve son tahlilde kapitalizmin de en �nemli "uygarl�k" g�stergelerinden biri olmu�tur. Bu uygarl��n somut verileri ve mimarl�k k�lt�r�n�n birer miras� olan sanayi yap�lar� da korunmas� ve kamu yarar�na de�erlendirilmesi gereken k�lt�r varl�� de�erlerimiz aras�ndad�r. Bu konuda t�m kurum ve kurulu�lar�n, Cumhuriyetin kurumsal yap�lar�na ve bunun fiziksel yans�mas� olan alan ve yap�lar�na sahip ��kmas� gerekmektedir. KAYNAK�A * 1981, "Zonguldak" madde5, Yurt Ansiklopedisi, Anadolu Yay�nlar�, 15tanbul, C:10, 55.7709-7794. * 1990, Recommendation No.R(90) 20, On the Protection and Con5ervation of the Industrial, Technical and Civil Engineering Heritage in Europe, Council of Europe, 13 Eyl�l1990. * 2003, The Nizhny Tagil Charter for the Indu5trial Heritage, TICCIH, Haziran 2003. * Cemal, A. 1932, Kastamonu ve Zonguldak, Kanaat K�t�phanesi, �stanbul. * Oskay, �lgen, 1983, Ge�i� D�nemi Tipi Olarak Zonguldak K�m�r Havzas� Maden i��isi, Ticaret Matbaac�l�k, Izmir. * �ktem, Sezen, 2006, "Karab�k Demir �elik Fabrikalar� ve Yerle�kesi", B�lten (Dosya 03), Say�: 45 (Kas�m 2006), 55.28- 35. * Quataert, D. 1999- 2000, "Zonguldak Maden ��ilerinin Hayat�, 1870-1920: Ba�lang�� Niteli�inde Baz� G�zlemler", Toplum ve Bilim, 5ay�: 83, 55.80-91. * Zaman, Ekrem Murat, 2004, Zonguldak K�m�r Havzas�n�n iki Y�zy�l�, TMMOB Maden M�hendis1eri Odas1, Ankara. * http//www.mnactec.com/TICCIH/ (7 Haziran 2007) *http//www.zonguldak.mmo.org.tr (7 Haziran 2007) Zonguldak Kent ve K�lt�r Rehberi, Dr. Nimet �zg�n�l, ODT� Mimarl�k B�l�m� ��retim G�revlisi, TMMOB Mimarlar Odas� Ankara �ubesi Ba�kan�, 18.09.2007

Liste'ye Haber Arama Makinesi'ne